Shiv Tandav Strotram - 2¶

The Shloka¶

———

जटाकटाहसम्भ्रमभ्रमन्निलिम्पनिर्झरी विलोलवीचिवल्लरीविराजमानमस्तके ।

धगद्धगद्धगज्ज्वलल्ललाटपट्टपावके किशोरचन्द्रशेखरे रतिः प्रतिक्षणं मम ॥

———

జటాకటాహసమ్భ్రమభ్రమన్నిలిమ్పనిర్ఝరీ విలోలవీచివల్లరీవిరాజమానమస్తకే ।

ధగద్ధగద్ధగజ్జ్వల్లల్లాటపట్టపావకే కిశోరచన్ద్రశేఖరే రతిః ప్రతిక్షణమ్ మమ ॥

———

Jaṭākaṭāhasambhramabhramannilimpanirjharī vilolavīcivallarīvirājamānamastake ।

Dhagaddhagaddhagajjvalallalāṭapaṭṭapāvake kiśoracandraśekhare ratiḥ pratikṣaṇaṃ mama ॥

———

Meaning / Summary¶

ఈ శ్లోకం శివుని మహోన్నతమైన మరియు శక్తివంతమైన రూపాన్ని స్పష్టంగా వివరిస్తుంది, ఆయన దివ్య లక్షణాలను నొక్కి చెబుతుంది: ఆయన జటాజూటం గుండా ప్రవహించే దివ్య గంగా, ఆయన శిరస్సును అలంకరించే బాలచంద్రుడు, మరియు ఆయన మూడవ కన్ను నుండి ప్రచండంగా ప్రజ్వలించే అగ్ని. శివుడు ప్రశాంతంగా ఉన్నప్పటికీ, విశ్వ వ్యవస్థను రక్షించే మరియు దుష్టత్వాన్ని నాశనం చేసే ఆయన పాత్రను ఇది హైలైట్ చేస్తుంది. అగ్ని యొక్క ‘ధగధగధగ’ శబ్దం ఆయన అపారమైన శక్తిని సూచిస్తుంది, అయితే బాలచంద్రుడు కాలంపై ఆయన నియంత్రణను మరియు ఆయన సహజమైన శాంత స్వభావాన్ని సూచిస్తుంది. భక్తుడు శివుని సర్వోన్నత మరియు అద్భుతమైన ఉనికిని అంగీకరిస్తూ, క్షణక్షణానికి నిరంతర భక్తిని వ్యక్తం చేస్తాడు. ఇది దేవత యొక్క వివిధ శక్తివంతమైన అంశాల పట్ల లోతైన భక్తి మరియు ప్రశంసల ప్రార్థన.

ప్రతిక్షణం నా భక్తి శివుని వైపు పెరుగుతుంది. ఆయన జటాజూటంలో దేవనది (గంగా) కలవరం చెందుతూ ప్రవహిస్తూ ఉంటుంది. ఆయన తలపైన చంచలమైన, లతలాంటి అలలతో ప్రకాశిస్తూ ఉంటుంది. ఆయన నుదుటిపైన ‘ధగధగధగ’ మంటూ మండుతున్న అగ్ని ఉంటుంది, మరియు ఆయన బాలచంద్రుడిని తన శిరస్సున ధరించి ఉంటాడు.

ఈ శ్లోకం శివుని దివ్య రూపాన్ని వర్ణిస్తుంది, ఆయన జటాజూటం గుండా సుడులు తిరుగుతున్న గంగా నదిని, ఆయన తలను అలంకరించే కదిలే అలలను, ఆయన నుదుటిపై మండుతున్న అగ్నిని (మూడవ కన్ను), మరియు ఆయన కిరీటంపై ఉన్న బాలచంద్రుడిని వివరిస్తుంది. భక్తుడు అలాంటి అద్భుతమైన శివుని రూపం పట్ల నిరంతర, అచంచలమైన భక్తిని వ్యక్తం చేస్తాడు.

This shloka vividly describes Lord Shiva’s majestic and powerful form, emphasizing his iconic attributes: the divine Ganga flowing through his matted locks, the crescent moon adorning his head, and the blazing fire of his third eye. It highlights Shiva’s role as the sustainer of cosmic order and destroyer of evil, even as he appears serene. The ‘dhagad dhagad’ sound of the fire signifies his immense power, while the crescent moon symbolizes his control over time and his inherent coolness. The devotee expresses an unwavering and moment-by-moment devotion, acknowledging Shiva’s supreme and awe-inspiring presence. It’s a prayer of deep reverence and admiration for the various powerful aspects of the deity.

My devotion is ever-increasing, every moment, towards Lord Shiva, whose matted locks cause the divine river Ganga to swirl and wander, whose head is adorned by the playful, creeper-like waves of Ganga, and whose forehead bears the intensely blazing fire (of his third eye) that burns with a ‘dhagad dhagad’ sound, and who holds the young crescent moon on his crest.

This verse describes Lord Shiva’s divine appearance, focusing on the Ganga river swirling through his matted hair, the playful waves adorning his head, the intensely burning fire of his third eye on his forehead, and the crescent moon on his crown. The devotee expresses continuous, unwavering devotion to such a magnificent form of Shiva.

Sentence - 1¶

———

जटाकटाहसम्भ्रमभ्रमन्निलिम्पनिर्झरी

———

Meaning¶

ఆయన జటాజూటంలోని సంభ్రమం వల్ల, దేవనది (గంగా) కలవరం చెందుతూ ప్రవహిస్తోంది.

Where the divine river (Ganga) swirls and flows wildly amidst the tumult of his matted locks.

Meaning of Words¶

जटा	జటా		jaṭā
జటాజూటం ముడిపడిన, వంకర తిరిగిన జుట్టు, ముఖ్యంగా శివుని తలపైన ఉండే జడలు.		The tangled, coiled hair of an ascetic, specifically referring to Lord Shiva’s characteristic matted locks.
कटाह	కటాహ		kaṭāha
లోతైన పాత్ర, విశాలమైన పెద్ద, లోతైన పాత్రను లేదా విశాలమైన ప్రదేశాన్ని సూచిస్తుంది; ఇక్కడ శివుని జటాజూటంలో గంగ నివసించే విశాలమైన లేదా లోతైన స్థలాన్ని అలంకారికంగా వివరిస్తుంది.		basin, expanse Refers to a large, deep vessel or the vast expanse; here, it metaphorically describes the vastness or depth within Shiva’s matted locks where Ganga resides.
सम्भ्रम	సమ్భ్రమ		sambhrama
కలవరం, వేగవంతమైన కదలిక గొప్ప ఉత్సాహం, తొందర లేదా అలజడి కలిగించే కదలిక స్థితి, బలమైన లేదా అస్తవ్యస్తమైన ప్రవాహాన్ని సూచిస్తుంది.		agitation, confusion, rapid movement A state of great excitement, hurry, or tumultuous movement, indicating the forceful or chaotic flow.
भ्रमन्	భ్రమన్		bhraman
తిరుగుతూ, ప్రవహిస్తూ ‘భ్రమ్’ (తిరుగుట, కదులుట) అనే ధాతువు యొక్క వర్తమాన కృదంతం. నిరంతర, సుడిగుండం వంటి కదలికను వివరిస్తుంది.		wandering, flowing, moving Present participle of ‘bhram’ (to wander, to move). Describes the continuous, swirling movement.
निलिम्पनिर्झरी	నిలిమ్పనిర్ఝరీ		nilimpa-nirjharī
దేవనది (గంగా) నిలింప అంటే దేవతలు లేదా దివ్యమైన జీవులు, నిర్ఝరీ అంటే జలపాతం లేదా నది. ఈ రెండు కలిసి దివ్యమైన నది గంగాను సూచిస్తాయి.		divine, celestial (river) Nilimpa refers to gods or divine beings, and Nirjharī means a waterfall or river. Together, it specifically refers to the divine river Ganga.

Sentence - 2¶

———

विलोलवीचिवल्लरीविराजमानमस्तके

———

Meaning¶

ఆయన తలపైన, చంచలమైన, లతలాంటి అలలతో ప్రకాశిస్తూ.

On his head, adorned by the playful, creeper-like waves.

Meaning of Words¶

विलोल	విలోల		vilola
చంచలమైన, అస్థిరమైన, కదిలే అస్థిరంగా, అటూ ఇటూ కదులుతున్న, లేదా అందంగా ఊగుతున్న దానిని వివరిస్తుంది, ఉదాహరణకు సరదాగా కదిలే అలలు.		trembling, wavering, playful Describes something that is unsteady, moving to and fro, or gracefully swaying, like playful waves.
वीचि	వీచి		vīci
నీటి ఉపరితలం వెంబడి కదిలే ఒక శిఖరం లేదా ఉబ్బరం, గంగా నది అలలను సూచిస్తుంది.		A ridge or swell moving along the surface of water, referring to the waves of the river Ganga.
वल्लरी	వల్లరీ		vallarī
లత, తీగె (అనేకత్వం లేదా మాల వలె వ్యాపించిన) అక్షరాలా ఒక తీగె లేదా లత; ఇక్కడ అలలు ఎలా వ్యాప్తి చెందాయి లేదా అల్లుకున్నాయి అనే దానిని వివరించడానికి ఉపయోగించబడింది, ఇది లతల దండ వలె ఉంటుంది.		creeper, vine (multitude or garland-like spread) Literally a creeper or vine; here it is used to describe the way the waves spread out or entwine, similar to a garland of creepers.
विराजमान	విరాజమాన		virājamāna
ప్రకాశిస్తున్న, అలంకరించబడిన, అందంగా ఉన్న ప్రకాశవంతంగా మెరుస్తున్న, గొప్పగా ఉన్న, లేదా సుందరంగా అలంకరించబడిన అనే అర్థాన్నిచ్చే వర్తమాన కృదంతం.		shining, resplendent, adorning, beautifully present Present participle meaning ‘shining brightly’, ‘being splendid’, or ‘adorning gracefully’.
मस्तके	మస్తకే		mastake
‘మస్తక’ అనే పదానికి సప్తమీ విభక్తి రూపం, ‘తల’ అని అర్థం. కాబట్టి, ‘తలపైన’.		Locative case of ‘mastaka’, meaning ‘head’. So, ‘on the head’.

Sentence - 3¶

———

धगद्धगद्धगज्ज्वलल्ललाटपट्टपावके

———

Meaning¶

ఆయన నుదుటిపైన, ‘ధగధగధగ’ మంటూ మండుతున్న అగ్నిలో.

On his forehead, where the fire blazes with a ‘dhagad dhagad’ sound.

Meaning of Words¶

धगद्धगद्धगत्	ధగద్ధగద్ధగత్		dhagaddhagaddhagaj
మంటలు మండే శబ్దం (ధ్వన్యనుకరణ) తీవ్రమైన అగ్ని జ్వాలల శబ్దాన్ని సూచించే ధ్వన్యనుకరణ పదం, శివుని మూడవ కంటి యొక్క తీవ్రమైన శక్తిని సూచిస్తుంది.		blazing sound (onomatopoeic) An onomatopoeic word representing the crackling and blazing sound of intense fire, indicating the fierce power of Shiva’s third eye.
ज्वलत्	జ్వలత్		jvalat
ప్రజ్వలిస్తున్న, ప్రకాశవంతంగా మండుతున్న ‘జ్వల్’ (మండటానికి, ప్రకాశించడానికి) అనే ధాతువు యొక్క వర్తమాన కృదంతం. అగ్ని యొక్క నిరంతర, తీవ్రమైన దహనం లేదా ప్రకాశాన్ని వివరిస్తుంది.		blazing, burning brightly Present participle of ‘jval’ (to burn, to shine). Describes the continuous, intense burning or shining of the fire.
ललाटपट्ट	లలాటపట్ట		lalāṭapaṭṭa
నుదుటి ఉపరితలం/విశాలం లలాట అంటే నుదురు, పట్ట అంటే ఉపరితలం లేదా విస్తీర్ణం. ఈ రెండు కలిసి శివుని మూడవ కన్ను ఉన్న నుదుటి విస్తృత ప్రాంతాన్ని సూచిస్తాయి.		forehead surface/expanse Lalāṭa means forehead, and paṭṭa means a surface or expanse. Together, it refers to the broad area of the forehead where Shiva’s third eye is located.
पावके	పావకే		pāvake
అగ్నిలో ‘పావక’ (అగ్ని) అనే పదానికి సప్తమీ విభక్తి రూపం. శివుని మూడవ కంటి నుండి వెలువడే దివ్యమైన అగ్నిని సూచిస్తుంది.		in the fire Locative case of ‘pāvaka’ (fire). Refers to the divine fire of Shiva’s third eye.

Sentence - 4¶

———

किशोरचन्द्रशेखरे रतिः प्रतिक्षणं मम ॥

———

Meaning¶

కిశోరచంద్రుడిని శిరస్సున ధరించిన ఆయనుడిపై నా భక్తి ప్రతి క్షణం వృద్ధి చెందుతుంది.

My devotion is constant towards him, who bears the young crescent moon on his head.

Meaning of Words¶

किशोरचन्द्र	కిశోరచంద్ర		kiśora-candra
యువ, బాల చంద్రుడు కిశోర అంటే యువ లేదా బాల, చంద్ర అంటే చంద్రుడు. ఈ రెండు కలిసి బాలచంద్రుడిని సూచిస్తాయి, ఇది కొత్తదనం మరియు చక్ర స్వభావాన్ని సూచిస్తుంది.		young, crescent moon Kiśora means young or youthful, and candra means moon. Together, it refers to the crescent moon, symbolizing newness and cyclical nature.
शेखरे	శేఖరే		śekhare
శిరస్సున, కిరీటం, శిరోభూషణం ‘శేఖర’ పదానికి సప్తమీ విభక్తి రూపం, అంటే శిఖరం, శిరస్సు లేదా అత్యున్నత స్థానం పైన. శివుని తలపై అలంకారంగా ఉంచబడిన చంద్రుడిని సూచిస్తుంది.		on the crest, crown, head-ornament Locative case of ‘śekhara’, meaning on the peak, crest, or highest point. Refers to the moon placed on Shiva’s head as an ornament.
रतिः	రతిః		ratiḥ
భక్తి, ప్రేమ, ఆసక్తి, ఆనందం గాఢమైన అభిమానం, అనుబంధం లేదా ఆనందం, లోతైన మరియు స్థిరమైన భక్తిని సూచిస్తుంది.		devotion, love, attachment, delight Profound affection, attachment, or delight, signifying deep and unwavering devotion.
प्रतिक्षणं	ప్రతిక్షణమ్		pratikṣaṇaṃ
ప్రతిక్షణం, నిరంతరం అక్షరాలా ‘ప్రతి క్షణం’ లేదా ‘క్షణక్షణానికి’, నిరంతరాయమైన మరియు అవిశ్రాంతమైన భక్తిని సూచిస్తుంది.		every moment, constantly Literally ‘at every moment’ or ‘instant by instant’, indicating continuous and unceasing devotion.
मम	మమ		mama
మొదటి పురుష ఏకవచన సంబంధ సర్వనామం, ‘నా’ లేదా ‘నాకు చెందినది’ అని అర్థం.		First person singular possessive pronoun, meaning ‘my’ or ‘mine’.