Aatma is highest¶

The Shloka¶

———

इन्द्रियाणि पराण्याहुरिन्द्रियेभ्यः परं मनः ।

मनसस्तु परा बुद्धिर्यो बुद्धेः परं आत्मानम् ॥

———

ఇంద్రియాణి పరాణ్యాహురింద్రియేభ్యః పరం మనః ।

మనసస్తు పరా బుద్ధిర్యో బుద్ధేః పరం ఆత్మానమ్ ॥

———

Indriyāṇi parāṇyāhurindriyebhyaḥ paraṃ manaḥ ।

Manasastu parā buddhiryo buddheḥ paraṃ ātmānam ॥

———

Meaning / Summary¶

కఠోపనిషత్తు మరియు భగవద్గీత వంటి వివిధ ప్రాచీన భారతీయ గ్రంథాలలో (కొద్దిపాటి మార్పులతో) కనుగొనబడిన ఈ శ్లోకం, ఆత్మసాక్షాత్కార మార్గాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి చాలా ప్రాథమికమైనది. ఇది స్థూలమైన (ఇంద్రియాలు) నుండి సూక్ష్మమైన (మనస్సు, బుద్ధి) వరకు, మరియు అంతిమంగా అత్యంత సూక్ష్మమైన మరియు సర్వోన్నతమైన (ఆత్మ) వరకు ఉన్న ఉనికి యొక్క క్రమశ్రేణిని స్థాపిస్తుంది. ఇంద్రియాలను లేదా మనస్సును నేరుగా అణచివేయడం ద్వారా కాకుండా, బుద్ధి యొక్క ఉన్నత సూత్రంతో మరియు అంతిమంగా, మార్పులేని ఆత్మతో అనుసంధానించుకోవడం ద్వారా నిజమైన నియంత్రణ మరియు విముక్తి వస్తుందని ఇది నొక్కి చెబుతుంది. బుద్ధిని అధిగమించడం ద్వారా, అన్ని భౌతిక మార్పులకు అతీతమైన మరియు నిజమైన శాంతి మరియు జ్ఞానానికి మూలమైన ఆత్మను ఒకరు గ్రహించగలరు.

ఇంద్రియాలు గొప్పవి అని అంటారు; ఇంద్రియాల కన్నా మనస్సు గొప్పది. అయితే మనస్సు కన్నా బుద్ధి గొప్పది, మరియు బుద్ధి కన్నా ఆత్మ గొప్పది.

ఈ శ్లోకం ఒక ఆధ్యాత్మిక క్రమశ్రేణిని వివరిస్తుంది, ఇంద్రియాలు మనస్సుచే నియంత్రించబడతాయని, మనస్సు బుద్ధిచే నియంత్రించబడుతుందని, మరియు బుద్ధిని ఆత్మ (పరమాత్మ) మించి ఉంటుందని సూచిస్తుంది. ఇది అంతిమ అంతర్గత సత్యాన్ని సూచిస్తుంది.

ఈ లోతైన శ్లోకం, ప్రాచీన భారతీయ జ్ఞాన సంప్రదాయాల నుండి వచ్చినది, మన అంతర్గత సామర్థ్యాల యొక్క ప్రగతిశీల అవగాహనను వివరిస్తుంది, ఇది ఆత్మ యొక్క అంతిమ సత్యానికి దారితీస్తుంది. ఇది ఇంద్రియాలు (ఇంద్రియాలు) కేవలం భౌతిక శరీరం కంటే గొప్పవి అని చెప్పడం ద్వారా ప్రారంభమవుతుంది, ఎందుకంటే అవి ప్రపంచాన్ని గ్రహించడానికి మరియు దానిపై చర్య తీసుకోవడానికి మనకు సహాయపడే సాధనాలు. అయితే, మనస్సు (మనస్) ఇంద్రియాల కంటే గొప్పది, ఎందుకంటే అది ఇంద్రియ డేటాను ప్రాసెస్ చేసి వ్యాఖ్యానిస్తుంది, సంకల్పాలను ఏర్పరుస్తుంది మరియు ఇంద్రియ ప్రేరణలను కూడా అధిగమించగలదు. ఈ క్రమశ్రేణిలో, బుద్ధి (బుద్ధి) మనస్సు కంటే గొప్పదిగా పరిగణించబడుతుంది. బుద్ధి అనేది విచక్షణ, తర్కం మరియు నిర్ణయం తీసుకునే సామర్థ్యం; ఇది అవగాహనను అందిస్తుంది మరియు మనస్సు యొక్క అస్థిర స్వభావాన్ని నిర్దేశిస్తుంది. చివరగా, ఆత్మ, నిజమైన ఆత్మ, బుద్ధి కంటే గొప్పది అని శ్లోకం ముగుస్తుంది. ఆత్మ అనేది అంతిమ సాక్షి, శుద్ధ చైతన్యం, అన్ని శారీరక, ఇంద్రియ, మానసిక మరియు మేధో విధులను అధిగమించే మార్పులేని సారం, మరియు దానితో అనుసంధానించుకోవడం విముక్తికి మరియు ఆత్మసాక్షాత్కారానికి దారితీస్తుంది.

This verse, found in various ancient Indian scriptures like the Katha Upanishad and Bhagavad Gita (with slight variations), is fundamental to understanding the path to self-realization. It establishes a hierarchy of existence, moving from the gross (senses) to the subtle (mind, intellect), and ultimately to the most subtle and supreme (Atman). It emphasizes that true control and liberation come not from suppressing the senses or mind directly, but by identifying with the higher principle of the intellect and ultimately, the immutable Self. By transcending the intellect, one can realize the Atman, which is beyond all material modifications and is the source of true peace and wisdom.

They say the senses are superior; the mind is superior to the senses. But the intellect is superior to the mind, and the Self (Atman) is superior to the intellect.

This verse outlines a spiritual hierarchy, indicating that the senses are governed by the mind, the mind by the intellect, and the intellect is surpassed by the Self (Atman). It points towards the ultimate reality within.

This profound verse from ancient Indian wisdom traditions describes a progressive understanding of our inner faculties, leading to the ultimate reality of the Self. It begins by stating that the senses (Indriyas) are superior to the mere physical body because they are the instruments through which we perceive and act upon the world. However, the mind (Manas) is superior to the senses, as it processes and interprets the sensory data, forms intentions, and can even override sensory impulses. Further up this hierarchy, the intellect (Buddhi) is considered superior to the mind. The intellect is the faculty of discernment, reasoning, and decision-making; it provides understanding and guides the fluctuating nature of the mind. Finally, the verse culminates by stating that the Atman, the true Self, is superior to the intellect. The Atman is the ultimate witness, the pure consciousness, the unchanging essence that transcends all bodily, sensory, mental, and intellectual functions, and identifying with it leads to liberation and self-realization.

Sentence - 1¶

———

इन्द्रियाणि पराण्याहुरिन्द्रियेभ्यः परं मनः

———

Meaning¶

ఇంద్రియాలు గొప్పవి అని అంటారు; ఇంద్రియాల కన్నా మనస్సు గొప్పది.

They say the senses are superior; the mind is superior to the senses.

Meaning of Words¶

इन्द्रियाणि	ఇంద్రియాణి		Indriyāṇi
ఇంద్రియాలు పంచ జ్ఞానేంద్రియాలు (కళ్ళు, చెవులు, ముక్కు, నాలుక, చర్మం) మరియు పంచ కర్మేంద్రియాలు (వాక్కు, చేతులు, పాదాలు, మలద్వారం, జననేంద్రియం). ఇవి జీవి బాహ్య ప్రపంచంతో సంభాషించడానికి ఉపయోగించే సాధనాలు.		Senses The five senses of perception (sight, hearing, smell, taste, touch) and the five senses of action (speech, grasping, locomotion, excretion, procreation). These are the instruments through which the living being interacts with the external world.
पराण्याहुः	పరాణ్యాహుః		parāṇyāhuḥ
గొప్పవి అని అంటారు ఇది ‘పరాణి’ (గొప్పవి, ఉన్నతమైనవి, సూక్ష్మమైనవి) మరియు ‘ఆహుః’ (అంటారు, చెప్పబడినది) ల సమ్మేళనం. ఇది భౌతిక శరీరం కంటే ఇంద్రియాల ఉన్నత స్వభావం గురించి విస్తృతంగా అంగీకరించబడిన సత్యం లేదా బోధనను సూచిస్తుంది.		are said to be superior This is a compound of ‘parāṇi’ (superior, higher, subtle) and ‘āhuḥ’ (they say, it is said). It implies a widely accepted truth or teaching about the higher nature of the senses compared to the physical body.
इन्द्रियेभ्यः	ఇంద్రియేభ్యః		indriyebhyaḥ
బహువచన పంచమీ విభక్తి రూపం, ‘ఇంద్రియాల నుండి’ లేదా ‘ఇంద్రియాల కన్నా’ అనే పోలికను సూచిస్తుంది. ఇది క్రమశ్రేణిలో తదుపరి స్థాయికి పోలిక బిందువును స్థాపిస్తుంది.		The ablative plural form, indicating comparison ‘from the senses’ or ‘than the senses’. It establishes a point of comparison for the next level in the hierarchy.
परं	పరం		paraṃ
గొప్పది, అతీతమైనది ఉనికి లేదా నియంత్రణ యొక్క క్రమశ్రేణిలో మరింత సూక్ష్మమైన, శక్తివంతమైన లేదా ప్రాథమికమైన దానిని సూచిస్తుంది.		superior, higher, beyond Denotes something that is more subtle, powerful, or fundamental in a hierarchical order of existence or control.
मनः	మనః		manaḥ
మనస్సు ఆలోచన, భావన మరియు సంకల్పాలకు అంతర్గత సాధనం; కోరికలు, సందేహాలు, భావోద్వేగాలు మరియు ఇంద్రియాల ద్వారా వచ్చే సమాచారాన్ని ప్రాసెస్ చేయడానికి బాధ్యత వహిస్తుంది. ఇది ఇంద్రియాలకు సమన్వయకర్తగా పనిచేస్తుంది.		Mind The internal organ of thought, feeling, and will; responsible for desires, doubts, emotions, and processing sensory input. It acts as the coordinator of the senses.

Sentence - 2¶

———

मनसस्तु परा बुद्धिर्यो बुद्धेः परं आत्मानम्

———

Meaning¶

అయితే మనస్సు కన్నా బుద్ధి గొప్పది, మరియు బుద్ధి కన్నా ఆత్మ గొప్పది.

But the intellect is superior to the mind, and the Self is superior to the intellect.

Meaning of Words¶

मनसस्तु	మనసస్తు		manasastu
మనస్సు కన్నా / మనస్సుకి ఇది ‘మనసః’ (‘మనస్’ యొక్క పంచమీ ఏకవచనం, అంటే ‘మనస్సు కన్నా’) మరియు ‘తు’ (‘కానీ’ లేదా ‘నిజంగా’ అని అర్థం) ల సంధి. ఇది మనస్సు నుండి మరింత ఉన్నత స్థాయిని లేదా ఆధిపత్యాన్ని సూచిస్తుంది.		But from the mind / Superior to the mind This is a sandhi (combination) of ‘manasaḥ’ (ablative singular of ‘manas’, meaning ‘than the mind’) and ‘tu’ (meaning ‘but’ or ‘indeed’). It signifies a further level of transcendence or superiority from the mind.
परा	పరా		parā
గొప్పది, అతీతమైనది ఇది ‘పరం’ యొక్క స్త్రీలింగ రూపం మరియు క్రమశ్రేణిలో మరింత సూక్ష్మమైన, శక్తివంతమైన లేదా ప్రాథమికమైన దానిని సూచించే అదే అర్థాన్ని కలిగి ఉంటుంది, ఇక్కడ ‘బుద్ధిః’ (బుద్ధి) ని విశేషణం చేస్తుంది.		superior, higher This is the feminine form of ‘paraṃ’ and carries the same meaning of denoting something more subtle, powerful, or fundamental in a hierarchical order, here qualifying ‘buddhiḥ’ (intellect).
बुद्धिः	బుద్ధిః		buddhiḥ
బుద్ధి, తెలివి విచక్షణ, తీర్పు మరియు నిర్ణయం తీసుకునే సామర్థ్యం; దిగువ మనస్సు (మనస్సు) ను నడిపించే ఉన్నత మనస్సు. ఇది అర్థం చేసుకోవడం, తర్కించడం మరియు సరైనది లేదా తప్పు ఏమిటో నిర్ణయించడానికి బాధ్యత వహిస్తుంది.		Intellect, reason The faculty of discrimination, judgment, and decision-making; the higher mind that guides the lower mind (manas). It is responsible for understanding, reasoning, and determining what is right or wrong.
यः	యః		yaḥ
ఎవడైతే, ఏది బుద్ధి అనే ఆలోచనను దానికతీతమైన అంతిమ సత్యం లేదా ఆత్మకు అనుసంధానించడానికి ఉపయోగించే సాపేక్ష సర్వనామం.		He who, that which A relative pronoun serving to connect the idea of ‘intellect’ to the ultimate reality or entity that is beyond it, which is the Atman.
बुद्धेः	బుద్ధేః		buddheḥ
ఏకవచన పంచమీ విభక్తి రూపం, ‘బుద్ధి నుండి’ లేదా ‘బుద్ధి కన్నా’ అనే పోలికను సూచిస్తుంది. ఇది క్రమశ్రేణిలో చివరి పోలికను ఏర్పాటు చేస్తుంది.		The ablative singular form, indicating comparison ‘from the intellect’ or ‘than the intellect’. It sets up the final comparison in the hierarchy.
आत्मानम्	ఆత్మానమ్		ātmānam
ఆత్మ, స్వరూపం ఒక వ్యక్తి యొక్క శాశ్వతమైన, మారదులని స్వభావం; అన్ని అనుభవాలకు మూలమైన శుద్ధ చైతన్యం మరియు అంతిమంగా విశ్వ ఆత్మ (బ్రహ్మం) తో సమానం. ఇది శరీరం, ఇంద్రియాలు, మనస్సు మరియు బుద్ధికి అతీతమైన నిజమైన గుర్తింపు.		The Self, Soul The eternal, unchanging essence of an individual; the pure consciousness that underlies all experiences and is ultimately identical with the Universal Self (Brahman). It is the true identity, beyond body, senses, mind, and intellect.