Vishnu

The Shloka

———

शान्ताकारं भुजगशयनं

पद्मनाभं सुरेशम् ।

विश्वाधारं गगनसदृशं

मेघवर्णं शुभाङ्गम् ॥

लक्ष्मीकान्तं कमलनयनं

योगिभिर्ध्यानगम्यम् ।

वन्दे विष्णुं भवभयहरं

सर्वलोकैकनाथम् ॥

———

ஶாந்தாகாரம் புஜகஶயனம் பத்மநாபம் ஸுரேஶம் ।

விஶ்வாதாரம் ககனஸத்ருஶம் மேகவர்ணம் ஶுபாங்கம் ॥

லக்ஷ்மீகாந்தம் கமலநயனம் யோகிபிர் த்யானகம்யம் ।

வந்தே விஷ்ணும் பவபயஹரம் ஸர்வலோகைகநாதம் ॥

———

shāntākāraṁ bhujagaśayanaṁ padmanābhaṁ sureśam ।

viśvādhāraṁ gaganasadṛśaṁ meghavarṇaṁ śubhāṅgam ॥

lakṣmīkāntaṁ kamalanayanaṁ yogibhir dhyānagamyam ।

vande viṣṇuṁ bhavabhayaharaṁ sarvalokaikanātham ॥

———

Meaning / Summary

இந்த தியான ஸ்லோகம் பொதுவாக விஷ்ணு சஹஸ்ரநாமம் அல்லது விஷ்ணு பகவானுக்கு செய்யப்படும் பிற பிரார்த்தனைகளைத் தொடங்குவதற்கு முன்பு உச்சரிக்கப்படுகிறது. இது பகவானின் தெய்வீக ரூபத்தையும், குணங்களையும் தியானிப்பதன் மூலம் அவரது இருப்பை வரவழைக்க உதவுகிறது. விஷ்ணுவை - சாந்தமானவர், ஆதிசேஷன் மீது பள்ளி கொண்டவர், படைப்பின் ஆதாரம், இறுதி பாதுகாவலர் - என்று வர்ணித்து தியானிப்பதன் மூலம், பக்தர்கள் தங்கள் மனதை இந்த தெய்வீக குணங்களுடன் இணைத்து, பக்தி, அமைதி மற்றும் ஆன்மீக கவனத்தை வளர்த்துக் கொள்கிறார்கள். இது விஷ்ணுவின் காக்கும் கடவுள் மற்றும் பரம்பொருள் என்ற பங்கின் சாராம்சத்தை உள்ளடக்கியது.

சாந்தமான உருவம் கொண்டவர், பாம்பின் மீது சயனித்திருப்பவர், நாபியில் தாமரையுடையவர், தேவர்களின் தலைவர், உலகத்திற்கே ஆதாரம், ஆகாயத்தைப் போன்றவர், மேக வண்ணன், மங்களகரமான திருமேனி கொண்டவர், லட்சுமியின் கணவர், தாமரைக் கண்களை உடையவர், யோகிகளால் தியானத்தின் மூலம் அடையப்படுபவர், உலக அச்சத்தைப் போக்கும், அனைத்து உலகங்களுக்கும் ஒரே தலைவரான விஷ்ணுவை நான் வணங்குகிறேன்.

இந்த ஸ்லோகம் விஷ்ணு பகவானின் பல்வேறு தெய்வீக குணங்களையும் வடிவங்களையும் விவரித்து ஒரு வணக்கத்தை செலுத்துகிறது. இது அவரது சாந்தமான இயல்பு, பிரபஞ்சத்தை தாங்குபவராகிய அவரது பிரமாண்ட வடிவம், படைப்புடன் அவரது தொடர்பு (நாபியில் இருந்து தாமரை), தேவர்களுக்குள் அவரது உயர்ந்த நிலை, அவர் எங்கும் பரவியுள்ள தன்மை, அவரது அழகிய மற்றும் மங்களகரமான வடிவம், அவரது துணைவி லட்சுமி, தியானம் செய்பவர்களுக்கு அவர் அடையக்கூடியவர் என்பதையும், உலக வாழ்க்கையின் அச்சங்களை நீக்குபவர் என்பதையும் இது எடுத்துக்காட்டுகிறது.

பிரபஞ்சத்தைப் பாதுகாக்கும் விஷ்ணு பகவானுக்கு அர்ப்பணிக்கப்பட்ட இந்த ஆழமான தியான ஸ்லோகம், அவரது தெய்வீக உருவத்தையும் குணங்களையும் தெளிவாக விவரிக்கிறது. இது பக்தர்கள் அவரை தியானிக்கவும் காட்சிப்படுத்தவும் அழைக்கிறது. விஷ்ணு பகவான் மிகவும் அமைதியான மற்றும் சாந்தமான உருவம் கொண்டவர் (ஶாந்தாகாரம்), சர்ப்பராஜனான ஆதிசேஷன் மீது சயனித்திருக்கிறார் (புஜகஶயனம்). இது படைப்பு, காப்பு மற்றும் அழிவின் மீது அவர் கொண்டுள்ள ஆதிக்கத்தையும், பிரபஞ்சத்தின் மாற்றங்களால் பாதிக்கப்படாமல் இருக்கும் அவரது நிலையையும் குறிக்கிறது. அவரது நாபியிலிருந்து ஒரு தாமரை மலர் வெளிப்படுகிறது (பத்மநாபம்), இது பிரம்மதேவரின் பிறப்பிடமாகும். இது விஷ்ணுவே அனைத்து படைப்புகளுக்கும் பிரபஞ்சத்திற்கும் மூல காரணம் என்பதைக் குறிக்கிறது. அவர் அனைத்து தேவர்களுக்கும் தலைவராக (ஸுரேஶம்) இருக்கிறார், பிரபஞ்ச ஒழுங்கையும் நீதியையும் நிலைநிறுத்துகிறார். விஷ்ணு அனைத்து உலகங்களுக்கும் அடிப்படை ஆதாரமாக (விஶ்வாதாரம்) இருக்கிறார், எல்லையற்ற ஆகாயத்தைப் போல (ககனஸத்ருஶம்) எங்கும் நிறைந்தவர், அவரது சர்வ வியாபகத்தையும் எல்லையற்ற தன்மையையும் இது குறிக்கிறது. அவரது நிறம் கார்மேகத்தைப் போன்றது (மேகவர்ணம்), இது ஆழம், அமைதி மற்றும் உயிர் கொடுக்கும் நீரின் அம்சத்துடன் தொடர்புடையது. அவரது திருமேனி மங்களகரமான அம்சங்களால் (ஶுபாங்கம்) அலங்கரிக்கப்பட்டுள்ளது, தூய்மையையும் செழிப்பையும் வெளிப்படுத்துகிறது. அவர் லட்சுமி தேவியின் அன்புக்குரிய கணவர் (லக்ஷ்மீகாந்தம்), செல்வம், அதிர்ஷ்டம் மற்றும் ஆன்மீக செழிப்பைப் பிரதிபலிக்கிறார். அவரது கண்கள் தாமரை இதழ்களைப் போல அழகாகவும் தூய்மையாகவும் (கமலநயனம்) உள்ளன, கருணையையும் அருளையும் பொழிகின்றன. யோகிகள் மற்றும் முனிவர்களால் ஆழ்ந்த தியானம் மற்றும் ஆன்மீக சிந்தனை மூலம் அவர் அடையக்கூடியவர் (யோகிபிர் த்யானகம்யம்), இது அக உணர்வின் பாதையை வலியுறுத்துகிறது. இறுதியாக, இந்த ஸ்லோகம் ஒரு தனிப்பட்ட வணக்கத்துடன் முடிவடைகிறது: ‘உலக வாழ்க்கையின் அனைத்து அச்சங்களையும் நீக்கும் (பவபயஹரம்), பிறப்பு மற்றும் இறப்புச் சுழற்சியுடன் தொடர்புடைய கவலைகளைப் போக்கும், அனைத்து உலகங்களுக்கும் ஒரே பரம்பொருள் தலைவரான (ஸர்வலோகைகநாதம்) விஷ்ணுவை (விஷ்ணும்) நான் வணங்குகிறேன் (வந்தே).’

This Dhyana Shloka is traditionally chanted before commencing the Vishnu Sahasranamam or any other prayer to Lord Vishnu. It serves to invoke the Lord’s presence by meditating on his glorious form and attributes. By visualizing Vishnu as described—peaceful, resting on Adisesha, the source of creation, the ultimate protector—devotees align their minds with these divine qualities, fostering devotion, peace, and spiritual focus. It encapsulates the essence of Vishnu’s role as the preserver and supreme being.

I bow to Vishnu – of peaceful form, reclining on a serpent, with a lotus in his navel, the lord of gods, the support of the universe, boundless like the sky, of cloud-like complexion, with an auspicious body, the beloved of Lakshmi, with lotus-like eyes, approachable by yogis through meditation, the remover of worldly fear, the sole lord of all worlds.

This shloka is a reverential salutation to Lord Vishnu, describing his various divine attributes and forms. It highlights his serene nature, his cosmic form as the sustainer of the universe, his connection to creation (lotus from navel), his supreme position among gods, his all-pervading nature, his beautiful and auspicious form, his consort Lakshmi, his accessibility to meditators, and his role as the dispeller of the fears of worldly existence.

This profound Dhyana Shloka is a hymn of meditation and praise dedicated to Lord Vishnu, the preserver of the universe. It vividly describes His divine form and attributes, inviting the devotee to visualize Him. Vishnu is depicted as having a supremely peaceful and serene form (Shantakaram), resting gracefully upon the cosmic serpent Adisesha (Bhujagashayanam), symbolizing His mastery over creation, preservation, and dissolution, and His ability to remain undisturbed by the flux of the universe. From His navel emerges a lotus (Padmanabham), the birthplace of Lord Brahma, signifying Vishnu as the ultimate source of all creation. He is the Lord of all gods (Suresham), upholding cosmic order and justice. Vishnu is the fundamental support of the entire universe (Vishvadhāram), permeating all existence like the boundless sky (Gaganasadṛśam), indicating His omnipresence and infinite nature. His complexion is like that of a dark rain cloud (Meghavarnam), a color associated with depth, tranquility, and the life-giving aspect of water. His body is adorned with auspicious marks (Shubhangam), radiating purity and prosperity. He is the beloved consort of Goddess Lakshmi (Lakshmikantam), representing wealth, fortune, and spiritual prosperity. His eyes are as beautiful and pure as lotus petals (Kamalanayanam), filled with compassion and grace. He is attainable by yogis and sages through deep meditation and spiritual contemplation (Yogibhir Dhyanagamyam), emphasizing the path of inner realization. Finally, the shloka culminates in a personal salutation: ‘I bow (Vande) to Vishnu (Vishnum),’ who is the remover of all worldly fears (Bhavabhayaharam), dispelling the anxieties associated with the cycle of birth and death, and the one, supreme Lord of all worlds (Sarvalokaikanatham), the ultimate ruler and protector of all realms and beings.

Sentence - 1

———

शान्ताकारं भुजगशयनं पद्मनाभं सुरेशम् ।

विश्वाधारं गगनसदृशं मेघवर्णं शुभाङ्गम् ॥

———

Meaning

சாந்தமான உருவம் கொண்டவர், பாம்பின் மீது சயனித்திருப்பவர், நாபியில் தாமரையுடையவர், தேவர்களின் தலைவர்; உலகத்திற்கே ஆதாரம், ஆகாயத்தைப் போன்றவர், மேக வண்ணன், மங்களகரமான திருமேனி கொண்டவர்.

Of peaceful form, reclining on a serpent, with a lotus in his navel, lord of gods; the support of the universe, like the sky, of cloud-like complexion, with an auspicious body.

Meaning of Words

शान्ताकारम्		ஶாந்தாகாரம்		shāntākāram
சாந்தமான உருவம் கொண்டவர் அமைதியான, சாந்தமான தோற்றத்தைக் கொண்டவர். எதிலும் கலங்காத மனநிலையுடன் திகழ்பவர்.			Of peaceful form One whose form is calm, serene, and tranquil; radiating an aura of profound peace.
भुजगशयनम्		புஜகஶயனம்		bhujagaśayanam
பாம்பின் மீது சயனித்திருப்பவர் ஆதிசேஷன் என்னும் பாம்பணையின் மீது படுத்து ஓய்வெடுப்பவர். இது உலக இயக்கத்தின் மீது அவர் கொண்ட ஆதிக்கத்தையும், காலத்தின் மீதான அவரது கட்டுப்பாட்டையும் குறிக்கிறது.			Reclining on a serpent One who reclines upon the great serpent Adisesha, symbolizing control over cosmic energy, time, and the cycles of creation and dissolution.
पद्मनाभम्		பத்மநாபம்		padmanābham
நாபியில் தாமரையுடையவர் அவரது நாபியிலிருந்து தாமரை மலர் உதித்தவர். இந்த தாமரையில் இருந்து பிரம்மதேவர் தோன்றி படைப்புத் தொழிலை மேற்கொள்கிறார். இது விஷ்ணுவே படைப்பின் மூலக்காரணம் என்பதைக் குறிக்கிறது.			With a lotus in his navel One from whose navel springs a lotus, upon which Lord Brahma is born, signifying his role as the source of all creation and the universe.
सुरेशम्		ஸுரேஶம்		sureśam
தேவர்களின் தலைவர் ஸுரேஶம் (ஸுர + ஈஶம்) என்றால் தேவர்களுக்கு (ஸுர) தலைவர் (ஈஶம்) என்று பொருள். அனைத்து தேவர்களுக்கும் அவரே உயர்ந்த தலைவரும் பாதுகாவலரும் ஆவார்.			Lord of gods Sureśam (Sura + īśam) means the Lord (īśam) of the gods (sura). He is the supreme ruler and protector of all celestial beings.
विश्वाधारम्		விஶ்வாதாரம்		viśvādhāram
உலகத்திற்கே ஆதாரம் இந்த அண்ட சராசரங்கள் அனைத்திற்கும் ஆதாரமாக, நிலைக்களனாக இருப்பவர். அனைத்து உயிர்களையும் படைப்புகளையும் தாங்குபவர்.			Support of the universe One who is the fundamental support and substratum for the entire cosmos, upholding all existence and creation.
गगनसदृशम्		ககனஸத்ருஶம்		gaganasadṛśam
ஆகாயத்தைப் போன்றவர் ஆகாயம் எவ்வாறு எங்கும் பரவி, எல்லையற்று இருக்கிறதோ, அதைப் போலவே எல்லாவற்றிலும் வியாபித்திருக்கும் எல்லையற்ற தன்மையைக் கொண்டவர். அவரது இருப்பு ஆகாயத்தைப் போன்று பரந்து விரிந்தது.			Like the sky One who is all-pervading and boundless like the sky, implying his infinite nature, omnipresence, and the vastness of his being.
मेघवर्णम्		மேகவர்ணம்		meghavarṇam
மேக வண்ணன் கார்மேகம் போன்ற நிறம் கொண்டவர். இது அவரது சாந்தமான, ஆழமான தன்மையையும், மழை தரும் மேகத்தைப் போல உயிர்களுக்கு நன்மை அளிப்பவர் என்பதையும் குறிக்கிறது.			Of cloud-like complexion One whose color is like that of a dark rain cloud, typically blue or dark blue, signifying his calm and deep nature, and association with water, which is life-giving.
शुभाङ्गम्		ஶுபாங்கம்		śubhāṅgam
மங்களகரமான திருமேனி கொண்டவர் மங்களகரமான அம்சங்கள் நிறைந்த திருமேனியைக் கொண்டவர். அவரது ஒவ்வொரு பாகமும் புனிதம் மற்றும் செழிப்பைக் குறிக்கிறது.			With an auspicious body One whose body is endowed with auspicious marks and features, radiating purity, prosperity, and divine grace.

Sentence - 2

———

लक्ष्मीकान्तं कमलनयनं योगिभिर्ध्यानगम्यम् ।

वन्दे विष्णुं भवभयहरं सर्वलोकैकनाथम् ॥

———

Meaning

லக்ஷ்மியின் கணவர், தாமரைக் கண்களை உடையவர், யோகிகளால் தியானத்தின் மூலம் அடையப்படுபவர்; உலக அச்சத்தைப் போக்கும், அனைத்து உலகங்களுக்கும் ஒரே தலைவரான விஷ்ணுவை வணங்குகிறேன்.

The beloved of Lakshmi, with lotus-like eyes, approachable by yogis through meditation; I bow to Vishnu, the remover of worldly fear, the sole lord of all worlds.

Meaning of Words

लक्ष्मीकान्तम्		லக்ஷ்மீகாந்தம்		lakṣmīkāntam
லக்ஷ்மியின் கணவர் காந்தம் என்றால் காதலர் அல்லது கணவர். லக்ஷ்மீகாந்தம் என்பது செல்வத்திற்கும் செழிப்புக்கும் அதிபதியான லட்சுமி தேவியின் அன்புக்குரியவரான விஷ்ணுவைக் குறிக்கிறது.			The beloved of Lakshmi Kanta means beloved or husband. Lakṣmīkāntam refers to Lord Vishnu, who is the beloved consort of Goddess Lakshmi, the goddess of wealth, prosperity, and fortune.
कमलनयनम्		கமலநயனம்		kamalanayanam
தாமரைக் கண்களை உடையவர் தாமரை மலரின் இதழ்களைப் போன்ற கண்களைக் கொண்டவர். இது அவரது அழகு, தூய்மை, கருணை மற்றும் அருளைக் குறிக்கிறது.			With lotus-like eyes One whose eyes resemble the petals of a fresh lotus flower, signifying immense beauty, purity, grace, and compassion.
योगिभिर्ध्यानगम्यम्		யோகிபிர் த்யானகம்யம்		yogibhir dhyānagamyam
யோகிகளால் தியானத்தின் மூலம் அடையப்படுபவர் ஆழ்ந்த தியானம் மற்றும் ஆன்மீக சிந்தனை, நிலையான பக்தி மூலம் யோகிகள் மற்றும் முனிவர்களால் உணரப்படக்கூடியவர் அல்லது அடையப்படக்கூடியவர். வெறும் சடங்குகளால் அல்ல.			Approachable by yogis through meditation One who can be realized or attained by yogis and sages through deep meditation, profound spiritual contemplation, and unwavering devotion, rather than through external rituals alone.
वन्दे		வந்தே		vande
வணங்குகிறேன் வணங்குதல், நமஸ்கரித்தல் அல்லது தலைவணங்குதல் போன்ற செயலைக் குறிக்கும் ஒரு வினைச்சொல், ஆழ்ந்த மரியாதையையும் பக்தியையும் வெளிப்படுத்துகிறது.			I bow A verb indicating an act of reverence, salutation, or prostration, expressing deep respect and devotion.
विष्णुम्		விஷ்ணும்		viṣṇum
விஷ்ணுவை இந்து மதத்தின் மும்மூர்த்திகளில் காக்கும் கடவுள், எங்கும் நிறைந்தவர், எல்லாவற்றிலும் வியாபித்திருப்பவர், உலக ஒழுங்கையும் நீதியையும் நிலைநிறுத்துபவர்.			Vishnu The preserver God in the Hindu trinity, who pervades all space and time, maintaining cosmic order and righteousness.
भवभयहरम्		பவபயஹரம்		bhavabhayaharam
உலக அச்சத்தைப் போக்கும் பிறப்பு-இறப்புச் சுழற்சியுடன் (பவம்) தொடர்புடைய அச்சங்களைப் (பயம்) போக்கி (ஹரம்), மோட்சத்தையும் மன அமைதியையும் அருள்பவர்.			Remover of worldly fear One who removes (haram) the fears (bhaya) associated with the cycle of birth, death, and rebirth (bhava), thereby granting liberation and spiritual solace.
सर्वलोकैकनाथम्		ஸர்வலோகைகநாதம்		sarvalokaikanātham
அனைத்து உலகங்களுக்கும் ஒரே தலைவர் சர்வ-லோக-ஏக-நாதம் என்றால் அனைத்து (சர்வ) உலகங்களுக்கும் (லோகம்) ஒரே (ஏக) தலைவன் (நாதம்) என்று பொருள். அனைத்து உலகங்களுக்கும் அவரே உயர்ந்த தலைவர், பாதுகாவலர் மற்றும் ஆதாரமாக இருப்பவர்.			The sole lord of all worlds Sarva-loka-eka-nātham means the one (eka) Lord (nātham) of all (sarva) worlds (loka). He is the supreme master, protector, and sustainer of all realms and beings.

---