Devotion and Surrender to The God¶

The Shloka¶

———

अनन्याश्चिन्तयन्तो मां ये जनाः पर्युपासते ।

तेषां नित्याभियुक्तानां योगक्षेमं वहाम्यहम् ॥

———

અનન્યાશ્ચિન્તયન્તો માં યે જનાઃ પર્યુપાસતે ।

તેષાં નિત્યાભિયુક્તાનાં યોગક્ષેમં વહામ્યહમ્ ॥

———

Ananyāścintayanto māṁ ye janāḥ paryupāsate ।

Teṣāṁ nityābhiyuktānāṁ yogakṣemaṁ vahāmyaham ॥

———

Meaning / Summary¶

આ શ્લોક ભક્તિ માર્ગનું એક મુખ્ય સૂત્ર છે. તે દર્શાવે છે કે જ્યારે ભક્ત સંપૂર્ણપણે પરમાત્માને શરણાગત થાય છે અને અનન્ય ભાવથી તેમની ભક્તિ કરે છે, ત્યારે ભગવાન પોતે જ તેની બધી ચિંતાઓ દૂર કરીને તેના યોગક્ષેમની જવાબદારી લે છે. આ શ્લોક ભક્તોને નિશ્ચિંતતા અને સુરક્ષાનો ભાવ પ્રદાન કરે છે, કારણ કે તેમને ખબર હોય છે કે તેમનો સર્વભાર ભગવાન પર છે.

જે ભક્તો અનન્ય ભાવથી મારું ચિંતન કરતા મારી ભક્તિ કરે છે, તેવા સદાય મારામાં લીન રહેલા ભક્તોનો યોગ (અપ્રાપ્ત વસ્તુની પ્રાપ્તિ) અને ક્ષેમ (પ્રાપ્ત વસ્તુનું રક્ષણ) હું વહન કરું છું.

આ શ્લોક જણાવે છે કે જે ભક્તો એકનિષ્ઠ ભાવથી ભગવાનનું ચિંતન અને પૂજા કરે છે, ભગવાન પોતે જ તેમના અપ્રાપ્તની પ્રાપ્તિ અને પ્રાપ્તનું રક્ષણ કરે છે.

આ શ્લોકમાં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ અર્જુનને કહે છે કે જે ભક્તો અન્ય કોઈ દેવતાની નહીં, પરંતુ માત્ર એકાગ્ર અને અનન્ય ભાવથી મારી જ પૂજા કરે છે, મારું જ ચિંતન કરે છે, અને સદાય મારામાં જ લીન રહે છે, તેવા ભક્તોની બધી જવાબદારી હું પોતે લઉં છું. અહીં ‘યોગ’ એટલે કે જે વસ્તુઓ તેમની પાસે નથી પરંતુ તેમને જીવનમાં જરૂર છે, તે બધી વસ્તુઓ તેમને હું જ પ્રદાન કરું છું. અને ‘ક્ષેમ’ એટલે કે જે વસ્તુઓ તેમની પાસે પહેલેથી જ છે, તેનું રક્ષણ અને જાળવણી પણ હું જ કરું છું. આ શ્લોક ભક્તોને ખાતરી આપે છે કે પરમાત્મા પોતાના શુદ્ધ ભક્તોની ભૌતિક અને આધ્યાત્મિક બંને પ્રકારની જરૂરિયાતો પૂરી પાડે છે અને તેમનું રક્ષણ કરે છે.

This verse is a cornerstone of Bhakti Yoga. It signifies that when a devotee completely surrenders to the Supreme Being and engages in exclusive devotion, God Himself takes away all their anxieties by assuming responsibility for their ‘yoga’ (acquisition of new) and ‘kshema’ (preservation of existing). This shloka provides a profound sense of security and reassurance to devotees, knowing that their well-being is entirely in God’s hands.

Those devotees who, meditating on Me with an exclusive mind, worship Me, for them, who are constantly united (with Me), I carry their yoga (the acquisition of what they lack) and kshema (the preservation of what they have).

This shloka states that for devotees who worship and meditate on God with exclusive devotion, God Himself takes responsibility for providing what they lack and preserving what they have.

In this shloka, Lord Krishna assures Arjuna that for those devotees who worship Him alone with an undivided and exclusive mind, constantly contemplating and remaining absorbed in Him, He takes full responsibility. Here, ‘yoga’ refers to the acquisition of new things or necessities that the devotee does not yet possess but needs for their life and spiritual journey. ‘Kshema’ refers to the preservation and protection of whatever the devotee already has. This verse guarantees that the Supreme Lord Himself provides for both the material and spiritual needs of His pure devotees and protects them, freeing them from worldly anxieties.

Sentence - 1¶

———

अनन्याश्चिन्तयन्तो मां ये जनाः पर्युपासते ।

———

Meaning¶

જે લોકો અનન્ય ભાવથી મારું ચિંતન કરતા મારી ભક્તિ કરે છે.

Those who, meditating on Me with an exclusive mind, worship Me.

Meaning of Words¶

अनन्याः	અનન્યાઃ		ananyāḥ
અન્ય કોઈના આશ્રય વિના, એકનિષ્ઠ અન્ય કોઈ દેવતા, શક્તિ અથવા વિષયમાં મન ન લગાવતા, ફક્ત એક પરમાત્મામાં જ સંપૂર્ણપણે સમર્પિત થવું.		without any other object, single-minded Not diverting attention or devotion to any other deity, power, or worldly object, but being exclusively devoted to the Supreme Being.
चिन्तयन्तः	ચિન્તયન્તઃ		cintayantaḥ
ચિંતન કરતા, ધ્યાન ધરતા મનમાં સતત સ્મરણ કરતા, ધ્યાન ધરીને અથવા વિચાર કરીને.		meditating, contemplating Constantly thinking of, dwelling upon, or meditating on the Supreme Being.
मां	માં		mām
મને અહીં ‘માં’ શબ્દ ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ માટે વપરાયો છે.		Me Refers to the Supreme Being, Lord Krishna.
ये	યે		ye
જે		those who, who
जनाः	જનાઃ		janāḥ
લોકો		people, persons
पर्युपासते	પર્યુપાસતે		paryupāsate
ભક્તિ કરે છે, પૂજા કરે છે ચારહી તરફથી, એટલે કે સર્વ પ્રકારે સેવા, ઉપાસના અથવા પૂજન કરવું.		worship, adore, serve all around To worship, adore, or serve comprehensively from all sides, implying complete devotion and attendance.

Sentence - 2¶

———

तेषां नित्याभियुक्तानां योगक्षेमं वहाम्यहम् ॥

———

Meaning¶

તેવા સદાય મારામાં લીન રહેલા ભક્તોનો યોગ (અપ્રાપ્તની પ્રાપ્તિ) અને ક્ષેમ (પ્રાપ્તનું રક્ષણ) હું વહન કરું છું.

For them, who are constantly united (with Me), I carry their yoga (gain of new) and kshema (preservation of what is gained).

Meaning of Words¶

तेषां	તેષાં		teṣām
તેવા		of them, for them
नित्याभियुक्तानां	નિત્યાભિયુક્તાનાં		nityābhiyuktānām
સદાય મારામાં લીન રહેલા જેઓ હંમેશા મારામાં જ જોડાયેલા રહે છે, મારી સેવામાં અથવા સ્મરણમાં રત રહે છે.		ever-devoted, constantly engaged Those who are perpetually united with Me, constantly engaged in My service or remembrance.
योगक्षेमं	યોગક્ષેમં		yogakṣemaṃ
યોગ અને ક્ષેમ, કલ્યાણ અપ્રાપ્ત વસ્તુની પ્રાપ્તિ કરવી એ ‘યોગ’ છે, અને પ્રાપ્ત વસ્તુનું રક્ષણ કરવું એ ‘ક્ષેમ’ છે. આ બંનેનો સમુહ.		welfare, well-being, protection ‘Yoga’ refers to the acquisition of what is not yet possessed, and ‘Kshema’ refers to the preservation of what has been acquired. So, ‘yogakshemam’ collectively means ensuring the complete well-being and security, both material and spiritual.
वहामि	વહામિ		vahāmi
હું વહન કરું છું, હું પૂરો પાડું છું તેમની જવાબદારી ઉઠાવું છું, તેમની જરૂરિયાતો પૂરી પાડું છું અને તેમનું રક્ષણ કરું છું.		I carry, I provide I bear the responsibility, I provide for their needs, and I protect them.
अहम्	અહમ્		aham
હું અહીં ‘અહમ્’ શબ્દ ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ માટે વપરાયો છે.		I