Shree Ram Vandana - 5

The Shloka

———

इति वदति तुलसीदास शंकर

शेष मुनि मन रंजनं ।

मम् हृदय कंज निवास कुरु

कामादि खलदल गंजनं ॥

———

ಇತಿ ವದತಿ ತುಳಸೀದಾಸ ಶಂಕರ ಶೇಷ ಮುನಿ ಮನ ರಂಜನಂ.

ಮಮ್ ಹೃದಯ ಕಂಜ ನಿವಾಸ ಕುರು ಕಾಮಾದಿ ಖಲದಲ ಗಂಜನಂ.

———

Iti vadati Tulsidas Shankara Shesha muni mana ranjanam.

Mam hridaya kanja nivasa kuru kamadi khaladala ganjanam.

———

Meaning / Summary

ಈ ಶ್ಲೋಕವು ತುಳಸೀದಾಸರ ಶ್ರೀರಾಮನ ಮೇಲಿನ ಅಗಾಧ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಶಂಕರ (ಶಿವ) ಮತ್ತು ದಿವ್ಯ ಸರ್ಪ ಶೇಷರಂತಹ ಪರಮ ದೇವತೆಗಳಿಂದಲೂ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಡುವ ಮತ್ತು ಕಾಮ, ಕ್ರೋಧ, ಲೋಭ ಮತ್ತು ಮೋಹ ಮುಂತಾದ ಆಂತರಿಕ ದುಷ್ಟ ಶಕ್ತಿಗಳನ್ನು ನಾಶಮಾಡುವ ಶ್ರೀರಾಮನ ಪರಮ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ. ರಾಮನು ತಮ್ಮ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸುವಂತೆ ಮಾಡುವ ತೀವ್ರ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯು ನಿರಂತರ ದೈವಿಕ ಸ್ಮರಣೆ, ಲೌಕಿಕ ಆಸೆಗಳು ಮತ್ತು ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳಿಂದ ಮನಸ್ಸಿನ ಶುದ್ಧೀಕರಣ ಮತ್ತು ಆಂತರಿಕ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ವಿಮೋಚನೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಆಕಾಂಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.

ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ ತುಳಸೀದಾಸರು, “ಶಂಕರ, ಶೇಷ ಮತ್ತು ಮುನಿಗಳ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಸಂತೋಷಪಡಿಸುವವನೇ, ಕಾಮಾದಿ ದುಷ್ಟ ಸಮೂಹವನ್ನು ನಾಶಮಾಡುವವನೇ ಆದ ಶ್ರೀರಾಮ, ದಯವಿಟ್ಟು ನನ್ನ ಹೃದಯ ಕಮಲದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸು.”

ತುಳಸೀದಾಸರು ವಿನಮ್ರವಾಗಿ ಶ್ರೀರಾಮನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೆ, ಶಂಕರ ಮತ್ತು ಶೇಷರಂತಹ ಪರಮ ದೇವತೆಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಪೂಜ್ಯ ಮುನಿಗಳಿಂದ ಆರಾಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ, ಎಲ್ಲಾ ದುಷ್ಟ ಶಕ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ದುರ್ಗುಣಗಳನ್ನು ನಾಶಮಾಡುವ ಶ್ರೀರಾಮನು ತಮ್ಮ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ನೆಲೆಸಬೇಕೆಂದು ಬೇಡುತ್ತಾರೆ.

This shloka highlights Tulsidas’s profound reverence for Lord Rama. It emphasizes Rama’s supreme nature as one revered even by Shiva (Shankara) and the divine serpent Shesha, and as the ultimate destroyer of internal evils such as lust, anger, greed, and attachment. The fervent plea for Rama to reside in the heart reflects the spiritual aspiration for constant divine remembrance, purification of the mind from worldly desires and negative tendencies, and attainment of inner peace and liberation.

Thus says Tulsidas, “O Lord Rama, who delights the minds of Shankara, Shesha, and the sages, O destroyer of the host of wicked ones like lust (Kama) and other vices, please reside in the lotus of my heart.”

Tulsidas humbly requests Lord Rama, who is adored by supreme deities like Shiva and Shesha and by revered sages, and who vanquishes all evils and vices, to permanently dwell in his heart.

Sentence - 1

———

इति वदति तुलसीदास शंकर शेष मुनि मन रंजनं ।

———

Meaning

ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ ತುಳಸೀದಾಸರು, (ಓ ರಾಮ,) ಶಂಕರ, ಶೇಷ ಮತ್ತು ಮುನಿಗಳ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಸಂತೋಷಪಡಿಸುವವನೇ.

Thus says Tulsidas, (O Lord Rama,) who delights the minds of Shankara, Shesha, and the sages.

Meaning of Words

इति		ಇತಿ		iti
ಹೀಗೆ, ಇಂತಹ			Thus, so, in this manner
वदति		ವದತಿ		vadati
ಹೇಳುತ್ತಾನೆ, ನುಡಿಯುತ್ತಾನೆ, ಘೋಷಿಸುತ್ತಾನೆ			says, speaks, declares
तुलसीदास		ತುಳಸೀದಾಸ		Tulsidas
ತುಳಸೀದಾಸ (ರಾಮಚರಿತಮಾನಸದ ಕರ್ತೃ, ಪೂಜ್ಯ ಸಂತ-ಕವಿ)			Tulsidas (the revered poet-saint, author of Ramcharitmanas)
शंकर		ಶಂಕರ		Shankara
ಶಂಕರ (ಶಿವ), ಮಂಗಳವನ್ನುಂಟುಮಾಡುವವನು, ಶುಭವನ್ನು ನೀಡುವವನು			Lord Shiva, one who causes prosperity and well-being
शेष		ಶೇಷ		Shesha
ಶೇಷ (ಶೇಷನಾಗ, ವಿಷ್ಣುವಿನ ಹಾಸಿಗೆಯಾದ ದಿವ್ಯ ಸರ್ಪ); ಉಳಿದಿರುವುದು, ಕೊನೆಯದು			Sheshanaga (the divine multi-headed serpent, Lord Vishnu’s couch); residue, remaining
मुनि		ಮುನಿ		muni
ಮುನಿ, ಋಷಿ, ಸಾಧು; ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಶಿಸ್ತು ಮತ್ತು ಚಿಂತನೆಯನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುವವರು			sage, ascetic, saint; one who practices spiritual discipline and contemplation
मन		ಮನ		mana
ಮನಸ್ಸು, ಹೃದಯ, ಚಿತ್ತ, ಅರಿವು			mind, heart, intellect, consciousness
रंजनं		ರಂಜನಂ		ranjanam
ಸಂತೋಷಪಡಿಸುವ, ರಂಜಿಸುವ, ಖುಷಿಪಡಿಸುವ, ಆನಂದಗೊಳಿಸುವ			delighting, pleasing, entertaining, gladdening

Sentence - 2

———

मम् हृदय कंज निवास कुरु कामादि खलदल गंजनं ॥

———

Meaning

ಓ ಕಾಮಾದಿ ದುಷ್ಟ ಸಮೂಹವನ್ನು ನಾಶಮಾಡುವವನೇ, ನನ್ನ ಹೃದಯ ಕಮಲದಲ್ಲಿ ದಯವಿಟ್ಟು ನೆಲೆಸು.

O destroyer of the host of wicked ones like lust (and other vices), please reside in the lotus of my heart.

Meaning of Words

मम्		ಮಮ್		mam
ನನ್ನ, ನನಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ			my, mine
हृदय		ಹೃದಯ		hridaya
ಹೃದಯ, ಪ್ರಾಣ, ಸಾರ			heart, core, essence
कंज		ಕಂಜ		kanja
ಕಮಲ (ರೂಪಕವಾಗಿ ಸೌಂದರ್ಯ, ಶುದ್ಧತೆ ಅಥವಾ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ; ಇಲ್ಲಿ ‘ಹೃದಯ ಕಮಲ’ ಎಂದರೆ ಶುದ್ಧವಾದ ಅಂತರಂಗದ ಹೃದಯ)			lotus (metaphorically used for beauty, purity, or a sacred space; here, ‘heart-lotus’ signifying the pure inner heart)
निवास		ನಿವಾಸ		nivasa
ನಿವಾಸ, ವಾಸಿಸು, ನೆಲೆಸು, ವಾಸಸ್ಥಳ			reside, dwell, dwelling place, abode
कुरु		ಕುರು		kuru
ಮಾಡು, ನಡೆಸು, ನಿರ್ವಹಿಸು, ಸೃಷ್ಟಿಸು (ಇಲ್ಲಿ, ‘ದಯವಿಟ್ಟು ನೆಲೆಸು’ ಎಂಬ ಆಜ್ಞಾರ್ಥ)			do, make, perform, create (here, an imperative ‘please do reside’)
कामादि		ಕಾಮಾದಿ		kamadi
ಕಾಮಾದಿಗಳು (ಕಾಮ, ಕ್ರೋಧ, ಲೋಭ, ಮೋಹ, ಮದ, ಮಾತ್ಸರ್ಯ ಮುಂತಾದ ಷಡ್ ಅರಿಷಡ್ವರ್ಗಗಳು)			lust and others (referring to the six vices: Kama (lust), Krodha (anger), Lobha (greed), Moha (attachment), Mada (ego), Matsarya (jealousy))
खलदल		ಖಲದಲ		khaladala
ದುಷ್ಟರ ಸಮೂಹ, ಕೆಟ್ಟವರ ಗುಂಪು, ದುರ್ಗುಣಗಳ ದಂಡು			host of wicked ones, group of evils, army of villains
गंजनं		ಗಂಜನಂ		ganjanam
ನಾಶಮಾಡುವ, ಅಡಗಿಸುವ, ಸೋಲಿಸುವ, ಗೆಲ್ಲುವ			destroyer, vanquisher, suppressor, one who overcomes

---