Shree Ram Vandana - 3

The Shloka

———

भजु दीनबन्धु दिनेश दानव

दैत्य वंश निकन्दनं ।

रघुनन्द आनन्द कन्द कोशल

चन्द दशरथ नन्दनं ॥

———

ભજુ દીનબંધુ દિનેશ દાનવ દૈત્ય વંશ નિકંદનં ।

રઘુનંદ આનંદ કંદ કોશલ ચંદ દશરથ નંદનં ॥

———

Bhaju Dīnabandhu Dineśa Dānava Daitya Vaṃśa Nikandanaṃ ।

Raghunanda Ānanda Kanda Kośala Canda Daśaratha Nandanaṃ ॥

———

Meaning / Summary

આ શ્લોક ભગવાન રામના ચરિત્રના સારને સમાવે છે જે તેમના ભક્તો દ્વારા પૂજવામાં આવે છે. તે તેમની અપાર કરુણા (દીનબંધુ), ધર્મનું પાલન કરવા અને દુષ્ટતાનો નાશ કરવા (દાનવ દૈત્ય વંશ નિકંદનં) તેમની શક્તિ અને ધાર્મિકતા પર પ્રકાશ પાડે છે, અને એક આદર્શ પુત્ર, રાજા અને આનંદના સ્ત્રોત (રઘુનંદ, આનંદ કંદ, દશરથ નંદનં, કોશલ ચંદ) તરીકેની તેમની સ્થિતિ દર્શાવે છે. તે તેમના દિવ્ય ગુણધર્મોનું શક્તિશાળી સ્મરણ તરીકે કાર્ય કરે છે, જે ઊંડી ભક્તિ અને અડગ શ્રદ્ધાને પ્રેરિત કરે છે. આ શ્લોકના જપ કરવાથી ભક્તને શાંતિ, રક્ષણ અને આનંદ મળે છે, જે ભગવાન રામની પરોપકારી અને સર્વવ્યાપક ઉપસ્થિતિનું આહ્વાન કરે છે.

દીન-દુખિયાના મિત્ર, સૂર્યવંશી ભગવાન (રામ), દાનવો અને દૈત્યોના વંશનો નાશ કરનારનું ભજન કરો. રઘુકુળને આનંદ આપનાર, આનંદના મૂળ (સ્ત્રોત), કોશલના ચંદ્ર (પ્રકાશ), દશરથના પુત્ર (રામ)નું ભજન કરો.

આ શ્લોક ભગવાન રામની પૂજા કરવા માટેનો એક ઉત્કટ આહ્વાન છે, જે તેમના વિવિધ દિવ્ય ગુણો અને ભૂમિકાઓની પ્રશંસા કરે છે. તેમને નબળાના કરુણામય રક્ષક, દુષ્ટ શક્તિઓ (રાક્ષસો) ના પરાક્રમી નાશક, તેમના શાહી વંશ (રઘુ અને દશરથ) ના ગૌરવ અને આનંદ, અને પરમ આનંદ અને શાંતિના પ્રતિક તરીકે વર્ણવવામાં આવ્યા છે, જે તેમના રાજ્ય કોશલના ચંદ્ર સમાન છે. આ શ્લોક તેમની બહુમુખી દિવ્ય વ્યક્તિત્વને ઓળખતી એક ભક્તિમય પ્રાર્થના છે.

આ ભક્તિમય શ્લોક, ‘ભજુ દીનબંધુ દિનેશ દાનવ દૈત્ય વંશ નિકંદનં ।

રઘુનંદ આનંદ કંદ કોશલ ચંદ દશરથ નંદનં ॥

‘, ભગવાન રામને સમર્પિત છે, જે ભક્તોને તેમનું ભજન કરવા વિનંતી કરે છે. તે તેમના દિવ્ય વ્યક્તિત્વ અને વીર કાર્યોના વિવિધ પાસાઓનું આબેહૂબ વર્ણન કરે છે. પ્રથમ, તેમને ‘દીનબંધુ’ તરીકે સંબોધવામાં આવ્યા છે, જે ગરીબ, નિરાધાર અને દુઃખી લોકોના મિત્ર અને રક્ષક છે. આ તેમની અપાર કરુણા અને જરૂરિયાતમંદોને ઉગારવાની તત્પરતા દર્શાવે છે. તેમને ‘દિનેશ’ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, જે તેમની તેજસ્વીતા અને ભવ્યતાને સૂર્ય સમાન દર્શાવે છે, અને સૂર્યવંશ (સૌર રાજવંશ) માં તેમના વંશને સ્વીકારે છે. શ્લોક પછી રામની ધર્મનિષ્ઠા અને ન્યાયીપણું જાળવવામાં તેમની ભૂમિકા પર ભાર મૂકે છે, તેમને ‘દાનવ દૈત્ય વંશ નિકંદનં’ એટલે કે દાનવો અને દૈત્યો (રાક્ષસો)ના સમગ્ર વંશનો નાશ કરનાર કહ્યા છે. આ તેમના ધર્મ (વૈશ્વિક વ્યવસ્થા) સ્થાપિત કરવા માટે દુષ્ટ શક્તિઓ સામેના અસંખ્ય યુદ્ધોનો ઉલ્લેખ કરે છે. શ્લોકનો બીજો ભાગ તેમને વધુ મહિમા આપે છે. તેઓ ‘રઘુનંદ’ છે, રઘુવંશનો આનંદ અને ગૌરવ, જે તેમના અનુકરણીય આચરણ અને તેમના પૂર્વજોને તેમણે આપેલા યશને દર્શાવે છે. ‘આનંદ કંદ’ તરીકે, તેઓ પરમ આનંદ અને સુખના મૂળ અથવા સ્ત્રોત છે, જે તેમના ભક્તોને આધ્યાત્મિક શાંતિ પ્રદાન કરે છે. પછી તેમને સુંદર રીતે ‘કોશલ ચંદ’ તરીકે વર્ણવવામાં આવ્યા છે, કોશલના ચંદ્ર. જેમ ચંદ્ર રાત્રિને શીતળતા, શાંતિ અને પ્રકાશ આપે છે, તેમ રામ તેમના રાજ્ય અને તેના લોકોને શાંતિ, સમૃદ્ધિ અને આનંદ આપે છે. છેલ્લે, તેઓ ‘દશરથ નંદનં’ છે, રાજા દશરથના પ્રિય પુત્ર, જે તેમના પાર્થિવ માતા-પિતા અને અયોધ્યાના શાહી પરિવારમાં તેમની ભૂમિકાને સ્વીકારે છે. આ તમામ વિશેષણો ભગવાન રામનું એક વ્યાપક ચિત્ર રજૂ કરે છે: એક કરુણામય ઉદ્ધારક, દુષ્ટતાનો પ્રચંડ સંહારક, એક આદર્શ રાજા, એક પ્રિય પુત્ર, અને દિવ્ય આનંદ અને શાંતિનું સ્વરૂપ, જે ઊંડી ભક્તિને પ્રેરિત કરે છે.

This shloka encapsulates the essence of Lord Rama’s character as revered by his devotees. It highlights his boundless compassion (Dīnabandhu), his strength and righteousness in upholding Dharma by vanquishing evil (Danava Daitya Vaṃśa Nikandanaṃ), and his position as the ideal son, king, and source of joy (Raghunanda, Ānanda Kanda, Daśaratha Nandanaṃ, Kośala Canda). It serves as a powerful reminder of his divine attributes, inspiring profound devotion and unwavering faith. Chanting this shloka is believed to bring peace, protection, and joy to the devotee, invoking the benevolent and all-encompassing presence of Lord Rama.

Worship the friend of the helpless, the sun-like Lord (Rama), the annihilator of the Danava and Daitya lineage. (Worship) the delight of the Raghu dynasty, the source of bliss, the moon of Kosala, the son of Dasharatha.

This shloka is a fervent appeal to worship Lord Rama, extolling his various divine qualities and roles. He is depicted as the compassionate protector of the weak, the valiant destroyer of evil forces (demons), the pride and joy of his royal lineage (Raghu and Dasharatha), and the embodiment of ultimate bliss and serenity, likened to the moon of his kingdom, Kosala. It’s a devotional invocation recognizing his multifaceted divine persona.

This devotional verse, ‘Bhaju Dīnabandhu Dineśa Dānava Daitya Vaṃśa Nikandanaṃ ।

Raghunanda Ānanda Kanda Kośala Canda Daśaratha Nandanaṃ’, is an invocation to Lord Rama, urging devotees to worship him. It vividly describes various aspects of his divine personality and heroic deeds. Firstly, he is addressed as ‘Dīnabandhu’, the friend and protector of the poor, helpless, and distressed. This highlights his boundless compassion and readiness to uplift those in need. He is also referred to as ‘Dineśa’, implying his brilliance and majesty, akin to the sun, and acknowledging his lineage from the Surya Vamsha (Solar Dynasty). The shloka then emphasizes his role as a valiant warrior and upholder of righteousness by calling him ‘Dānava Daitya Vaṃśa Nikandanaṃ’, the annihilator of the entire lineage of demons (both Danavas and Daityas). This refers to his numerous battles against evil forces to restore Dharma (cosmic order). The second part of the shloka further glorifies him. He is ‘Raghunanda’, the joy and pride of the Raghu dynasty, signifying his exemplary conduct and the glory he brought to his ancestors. As ‘Ānanda Kanda’, he is the very root or source of ultimate bliss and happiness, offering spiritual solace to his devotees. He is then beautifully described as ‘Kośala Canda’, the moon of Kosala. Just as the moon brings coolness, tranquility, and light to the night, Rama brings peace, prosperity, and joy to his kingdom and its people. Finally, he is ‘Daśaratha Nandanaṃ’, the beloved son of King Dasharatha, acknowledging his earthly parentage and his role in the royal family of Ayodhya. Together, these epithets paint a comprehensive picture of Lord Rama as a compassionate savior, a formidable destroyer of evil, an ideal king, a beloved son, and the embodiment of divine joy and peace, inspiring profound devotion.

Sentence - 1

———

भजु दीनबन्धु दिनेश दानव दैत्य वंश निकन्दनं ।

———

Meaning

દીન-દુખિયાના મિત્ર, સૂર્યવંશી ભગવાન (રામ), દાનવો અને દૈત્યોના વંશનો નાશ કરનારનું ભજન કરો.

Worship the friend of the helpless, the sun-like Lord (Rama), the annihilator of the Danava and Daitya lineage.

Meaning of Words

भजु		ભજુ		Bhaju
ભજો, સ્મરણ કરો, ભજન કરો. ભક્તિ, જપ અથવા ધ્યાન દ્વારા દિવ્યનું સ્મરણ કરવું.			Worship, praise, remember. Implies devotion, chanting, or meditation upon the divine.
दीनबन्धु		દીનબંધુ		Dīnabandhu
દીનબંધુ, ગરીબોના મિત્ર, દુઃખીઓના સહાયક. ‘દીન’ (ગરીબ, નિરાધાર, દુઃખી) + ‘બંધુ’ (મિત્ર, સગા) નો સંયુક્ત શબ્દ. તે એવા વ્યક્તિને દર્શાવે છે જે દુઃખી લોકો પ્રત્યે કરુણા અને ટેકો દર્શાવે છે.			Friend of the helpless/poor. A compound word: ‘Dīna’ (poor, helpless, distressed) + ‘bandhu’ (friend, relative). It signifies one who shows compassion and support to the downtrodden.
दिनेश		દિનેશ		Dineśa
દિનેશ, દિવસના સ્વામી, સૂર્યદેવ. ભગવાન રામ માટે પણ વપરાય છે. ‘દિન’ (દિવસ) + ‘ઈશ’ (સ્વામી). ભગવાન રામને દિનેશ કહેવામાં આવે છે કારણ કે તેઓ સૂર્યવંશી (સૌર રાજવંશ) છે, જે તેજ અને પ્રકાશનું પ્રતીક છે.			Lord of the day, Sun God. Often used to refer to Lord Rama. ‘Dina’ (day) + ‘īśa’ (lord). Lord Rama is called Dinesh because he belongs to the Surya Vamsha (solar dynasty), symbolizing brilliance and light.
दानव		દાનવ		Dānava
દાનવ, દનુના પુત્રો, રાક્ષસો. દનુના પુત્રો, જેઓ તેમની શક્તિશાળી અને ઘણીવાર દુષ્ટ પ્રકૃતિ માટે જાણીતા છે, જે ઋષિ કશ્યપ અને તેમની પત્ની દનુના વંશજ હતા.			Demons, offspring of Danu. A class of asuras, mythological beings known for their powerful, often malevolent nature, descended from the Rishi Kashyapa and his wife Danu.
दैत्य		દૈત્ય		Daitya
દૈત્ય, દિતિના પુત્રો, રાક્ષસો. દિતિના પુત્રો, જેઓ ઋષિ કશ્યપ અને તેમની પત્ની દિતિના વંશજ હતા. ઘણીવાર દાનવ સાથે એકબીજાના બદલે વાપરવામાં આવે છે, પરંતુ તેમની પૌરાણિક ઉત્પત્તિ અલગ છે.			Demons, offspring of Diti. Another class of asuras, descended from Rishi Kashyapa and his wife Diti. Often used interchangeably with Danava, but distinct in mythological origin.
वंश		વંશ		Vaṃśa
વંશ, કુળ, ખાનદાન.			Lineage, dynasty, family.
निकन्दनं		નિકંદનં		Nikandanaṃ
નિકંદન, નાશ કરનાર, સંહાર કરનાર. સંપૂર્ણપણે નાશ કરવા અથવા મૂળમાંથી ઉખેડી નાખવાની ક્રિયાનો ઉલ્લેખ કરે છે, જે દુષ્ટતાનો સંપૂર્ણ નાશ સૂચવે છે.			Destroyer, annihilator. Refers to the act of completely eradicating or destroying, implying a thorough removal of evil.

Sentence - 2

———

रघुनन्द आनन्द कन्द कोशल चन्द दशरथ नन्दनं ॥

———

Meaning

રઘુકુળને આનંદ આપનાર, આનંદના મૂળ (સ્ત્રોત), કોશલના ચંદ્ર (પ્રકાશ), દશરથના પુત્ર (રામ)નું ભજન કરો.

(Worship) the delight of the Raghu dynasty, the source of bliss, the moon of Kosala, the son of Dasharatha.

Meaning of Words

रघुनन्द		રઘુનંદ		Raghunanda
રઘુનંદ, રઘુકુળને આનંદ આપનાર, ભગવાન રામ. ‘રઘુ’ (એક પ્રાચીન રાજાનું નામ, રામના પૂર્વજ) + ‘નંદ’ (આનંદ, પુત્ર). તે રામને પ્રખ્યાત રઘુવંશના ગૌરવ અને આનંદ તરીકે દર્શાવે છે.			Delight of the Raghu dynasty, Lord Rama. ‘Raghu’ (name of an ancient king, ancestor of Rama) + ‘nanda’ (delight, son). It signifies Rama as the pride and joy of the illustrious Raghu lineage.
आनन्द		આનંદ		Ānanda
આનંદ, સુખ, પ્રસન્નતા.			Bliss, joy, happiness.
कन्द		કંદ		Kanda
કંદ, મૂળ, સ્ત્રોત. અહીં રૂપકાત્મક રીતે કોઈ વસ્તુના મૂળ અથવા સ્વરૂપનો અર્થ દર્શાવવા માટે વપરાય છે, જે સૂચવે છે કે રામ આનંદનું સાચું સ્વરૂપ છે.			Root, source, origin. Here used metaphorically to mean the origin or embodiment of something, suggesting Rama is the very essence of bliss.
कोशल		કોશલ		Kośala
કોશલ, અયોધ્યાનું રાજ્ય, ભગવાન રામની જન્મભૂમિ. એક પ્રાચીન ભારતીય રાજ્ય, જેની રાજધાની અયોધ્યા હતી, અને ભગવાન રામની જન્મભૂમિ તરીકે જાણીતું છે.			Kosala, the kingdom of Ayodhya, Lord Rama’s birthplace. An ancient Indian kingdom, with Ayodhya as its capital, known as the birthplace of Lord Rama.
चन्द		ચંદ		Canda
ચંદ, ચંદ્ર. અહીં રામને કોશલના ચંદ્ર તરીકે વર્ણવવા માટે રૂપકાત્મક રીતે વપરાય છે, જે સૂચવે છે કે તે તેના રાજ્ય અને તેના લોકોને પ્રકાશ, શાંતિ અને આનંદ લાવે છે, જેમ ચંદ્ર રાત્રિને પ્રકાશિત કરે છે.			Moon. Used metaphorically here to describe Rama as the moon of Kosala, implying he brings light, serenity, and joy to his kingdom and its people, just as the moon illuminates the night.
दशरथ		દશરથ		Daśaratha
દશરથ, રાજા દશરથ. અયોધ્યાના પરોપકારી અને શક્તિશાળી રાજા, અને ભગવાન રામના પિતા.			Dasharatha, King Dasharatha. The benevolent and powerful king of Ayodhya, and the father of Lord Rama.
नन्दनं		નંદનં		Nandanaṃ
નંદન, પુત્ર, આનંદ આપનાર. ‘નંદ’ (આનંદ) જેવો જ શબ્દ છે, પરંતુ સહેજ અલગ વ્યાકરણ સ્વરૂપમાં, દશરથના પ્રિય અને આનંદમય પુત્ર તરીકે રામની ભૂમિકા પર ભાર મૂકે છે.			Son, delightful child. Similar to ‘nanda’ (delight), but with a slightly different grammatical form, emphasizing Rama’s role as the beloved and joyous offspring of Dasharatha.

---