Madhurashtakam - 1¶

The Shloka¶

———

अधरं मधुरं वदनं मधुरं नयनं मधुरं हसितं मधुरम् ।

हृदयं मधुरं गमनं मधुरं मधुराधिपतेरखिलं मधुरम् ॥

———

ಅಧರಂ ಮಧುರಂ ವದನಂ ಮಧುರಂ ನಯನಂ ಮಧುರಂ ಹಸಿತಂ ಮಧುರಂ ।

ಹೃದಯಂ ಮಧುರಂ ಗಮನಂ ಮಧುರಂ ಮಧುರಾಧಿಪತೇರಖಿಲಂ ಮಧುರಂ ॥

———

adharam madhuram vadanam madhuram nayanam madhuram hasitam madhuram ।

hridayam madhuram gamanam madhuram madhuradhipaterakhilam madhuram ॥

———

Meaning / Summary¶

ಈ ಶ್ಲೋಕವು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಸಂಪೂರ್ಣ ದೈವತ್ವ ಮತ್ತು ಮೋಹಕ ಸ್ವಭಾವವನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಕೃಷ್ಣನು ಕೆಲವು ಅಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಮಧುರವಲ್ಲ, ಆದರೆ ಮಾಧುರ್ಯದ ಸಾಕಾರ ರೂಪವೇ ಆಗಿದ್ದಾನೆ ಎಂದು ಇದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಅವನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಲಕ್ಷಣ, ಕಾರ್ಯ, ಮತ್ತು ಅವನ ಆಂತರಿಕ ಅಸ್ತಿತ್ವ (ಹೃದಯ) ದೈವಿಕ ಆಕರ್ಷಣೆಯನ್ನು ಹೊರಸೂಸುತ್ತದೆ, ಅದು ಸೌಂದರ್ಯ ಮತ್ತು ಆನಂದದ ಲೌಕಿಕ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳನ್ನು ಮೀರಿದೆ. ಇದು ಭಕ್ತರನ್ನು ಅವನ ರೂಪ ಮತ್ತು ಲೀಲೆಗಳ (ದೈವಿಕ ಕ್ರೀಡೆಗಳು) ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅಂಶದಲ್ಲಿ ಈ ಸಹಜ ಮಾಧುರ್ಯವನ್ನು ನೋಡಲು ಮತ್ತು ಅನುಭವಿಸಲು ಆಹ್ವಾನಿಸುತ್ತದೆ.

ಅವನ ತುಟಿಗಳು ಮಧುರ, ಅವನ ಮುಖ ಮಧುರ, ಅವನ ಕಣ್ಣುಗಳು ಮಧುರ, ಅವನ ನಗು ಮಧುರ. ಅವನ ಹೃದಯ ಮಧುರ, ಅವನ ನಡಿಗೆ ಮಧುರ. ಮಾಧುರ್ಯದ ಅಧಿಪತಿಯಾದ ಅವನಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಲ್ಲವೂ ಮಧುರ.

ಈ ಶ್ಲೋಕವು ಭಗವಾನ್ ಕೃಷ್ಣನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗುಣಲಕ್ಷಣವೂ - ಅವನ ತುಟಿಗಳು, ಮುಖ, ಕಣ್ಣುಗಳು, ನಗು, ಹೃದಯ ಮತ್ತು ಚಲನೆಗಳು - ದೈವಿಕ ಮಾಧುರ್ಯದಿಂದ ತುಂಬಿದೆ ಎಂದು ಸುಂದರವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಮಾಧುರ್ಯದ ಪರಮ ಅಧಿಪತಿಯಾದ ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಲ್ಲವೂ ಸಹಜವಾಗಿ ಮಧುರ ಮತ್ತು ಆನಂದಮಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಇದು ತೀರ್ಮಾನಿಸುತ್ತದೆ.

ಮಧುರಾಷ್ಟಕಂನ ಮೊದಲ ಶ್ಲೋಕವಾದ ಇದು ಭಗವಾನ್ ಕೃಷ್ಣನ ದೈವಿಕ ರೂಪದ ಸವಿಸ್ತಾರವಾದ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೃಷ್ಣನ ವಿವಿಧ ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಅತಿಮಾನುಷ ಮಾಧುರ್ಯದಿಂದ ತುಂಬಿದೆ ಎಂದು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ. ಅವನ ತುಟಿಗಳು ಮಧುರ, ಅವನ ಕೊಳಲ ಧ್ವನಿ ಅಥವಾ ಸೌಮ್ಯವಾದ ಮಾತುಗಳ ಆಕರ್ಷಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಅವನ ಮುಖ ಮಧುರ, ಅಪಾರ ಸೌಂದರ್ಯ ಮತ್ತು ಮೋಹವನ್ನು ಹೊರಸೂಸುತ್ತದೆ, ಅದು ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಅವನ ಕಣ್ಣುಗಳು ಮಧುರ, ಅವನ ಅನುಕಂಪದ ಆಳ ಮತ್ತು ಅವನ ನೋಟದ ಮೋಡಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಅವನ ನಗು ಮಧುರ, ಹೃದಯಗಳನ್ನು ಕರಗಿಸಲು ಮತ್ತು ಭಕ್ತರನ್ನು ಆನಂದದಿಂದ ತುಂಬಿಸಲು ಸಮರ್ಥವಾಗಿದೆ. ಭೌತಿಕ ಗುಣಗಳ ಆಚೆಗೆ, ಶ್ಲೋಕವು ಅವನ ಹೃದಯವನ್ನೂ ಮಧುರ ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಅವನ ಆಳವಾದ ಪ್ರೀತಿ, ದಯೆ ಮತ್ತು ಶುದ್ಧತೆಯನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. ಅವನ ನಡಿಗೆ ಅಥವಾ ಚಲನೆಗಳು ಮಧುರ, ಅಂದರೆ ಅವನು ನಡೆಯುವ ರೀತಿಯೂ ಸಹ ಸೊಗಸಾದ ಮತ್ತು ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿದೆ. ಶ್ಲೋಕದ ಸಾರವು ‘ಮಧುರಾಧಿಪತೇಃ ಅಖಿಲಂ ಮಧುರಂ’ ಎಂಬ ಘೋಷಣೆಯಾಗಿದೆ - ಮಾಧುರ್ಯದ ಅಧಿಪತಿಯಾದ (ಕೃಷ್ಣ) ಅವನಿಗೆ ಸೇರಿದ ಅಥವಾ ಅವನಿಂದ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವ ಎಲ್ಲವೂ ಮಧುರ. ಇದರರ್ಥ ಕೃಷ್ಣನು ಕೇವಲ ಮಾಧುರ್ಯದ ಒಡೆಯನಲ್ಲ, ಆದರೆ ಎಲ್ಲಾ ಮಾಧುರ್ಯದ ಸಾಕಾರ ರೂಪ ಮತ್ತು ಮೂಲ, ಅವನ ಸಂಪೂರ್ಣ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಮತ್ತು ಇರವನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಆನಂದಕರ ಮತ್ತು ಮೋಹಕವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

This verse highlights the complete divinity and captivating nature of Lord Krishna. It suggests that Krishna is not just sweet in certain aspects, but sweetness itself personified. Every feature, action, and even His innermost being (heart) exudes a divine charm that transcends worldly definitions of beauty and delight. It invites devotees to see and experience this inherent sweetness in every aspect of His form and lilas (divine pastimes).

His lips are sweet, His face is sweet, His eyes are sweet, His smile is sweet. His heart is sweet, His gait is sweet. Everything about the Lord of sweetness is sweet.

The shloka beautifully articulates that every single attribute of Lord Krishna – from His lips, face, eyes, and smile to His heart and movements – is filled with divine sweetness. It concludes by stating that everything associated with Krishna, the supreme Lord of sweetness, is inherently sweet and delightful.

This shloka, the first in the Madhurashtakam, provides a vivid description of Lord Krishna’s divine form. It enumerates various physical and emotional attributes of Krishna, emphasizing that each one is imbued with a transcendental sweetness. His lips are sweet, suggesting the captivating power of His flute music or His gentle words. His face is sweet, radiating immense beauty and charm that attracts all. His eyes are sweet, implying the depth of His compassion and the enchantment of His gaze. His smile is sweet, capable of melting hearts and filling devotees with joy. Moving beyond the physical, the shloka also describes His heart as sweet, signifying His profound love, kindness, and purity. His gait or movements are sweet, meaning that even the way He walks is graceful and captivating. The climax of the shloka is the declaration that ‘Madhuradhipateh Akhilam Madhuram’ – everything belonging to or emanating from the Lord of sweetness (Krishna) is sweet. This means Krishna is not merely a possessor of sweetness but the very embodiment and source of all sweetness, making His entire being and existence utterly delightful and enchanting.

Sentence - 1¶

———

अधरं मधुरं वदनं मधुरं नयनं मधुरं हसितं मधुरम् ।

———

Meaning¶

ಅವನ ತುಟಿಗಳು ಮಧುರ, ಅವನ ಮುಖ ಮಧುರ, ಅವನ ಕಣ್ಣುಗಳು ಮಧುರ, ಅವನ ನಗು ಮಧುರ.

His lips are sweet, His face is sweet, His eyes are sweet, His smile is sweet.

Meaning of Words¶

अधरं	ಅಧರಂ		adharam
ಕೃಷ್ಣನ ತುಟಿಗಳು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರತ್ನದಂತೆ ಕೆಂಪಾಗಿ ಅಥವಾ ಹಣ್ಣಿನಂತೆ ವರ್ಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ, ಮತ್ತು ಅವುಗಳಿಂದ ಕೊಳಲ ಧ್ವನಿ ಅಥವಾ ಮೋಹಕ ನಗು ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತದೆ.		Lip Krishna’s lips, which are often described as red like a ruby or a ripe fruit, and from which flows the nectar of His flute music or His enchanting smile.
मधुरं	ಮಧುರಂ		madhuram
ಮಧುರ, ಸಿಹಿ, ಮನೋಹರ ಇಂದ್ರಿಯಗಳಿಗೆ ಆಹ್ಲಾದಕರವಾದುದು, ಆನಂದಕರವಾದುದು, ಸುಮಧುರವಾದುದು ಅಥವಾ ರುಚಿ ಮತ್ತು ಗುಣದಲ್ಲಿ ಸಿಹಿಯಾದದ್ದು. ಕೃಷ್ಣನ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಇದು ಅವನ ಮೋಹಕ ಮತ್ತು ಆಕರ್ಷಕ ಸ್ವಭಾವವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.		Sweet, charming, delightful Refers to something that is pleasing to the senses, delightful, melodious, or sweet in taste and character. In the context of Krishna, it signifies His enchanting and captivating nature.
वदनं	ವದನಂ		vadanam
ಕೃಷ್ಣನ ಮುಖ, ಅದು ಅಪಾರ ಸೌಂದರ್ಯ, ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ದೈವಿಕ ಮೋಡಿಯನ್ನು ಹೊರಸೂಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅದನ್ನು ನೋಡಿದವರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ.		Face The face of Krishna, which is said to radiate immense beauty, peace, and divine charm, captivating anyone who beholds it.
नयनं	ನಯನಂ		nayanam
ಕೃಷ್ಣನ ಕಣ್ಣುಗಳು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಮಲದಂತೆ (ಕಮಲನಯನ) ಅಥವಾ ಆಳವಾದ ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತವಾಗಿ ವರ್ಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ, ದಯೆ, ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ದೈವಿಕ ಜ್ಞಾನದಿಂದ ತುಂಬಿವೆ.		Eye Krishna’s eyes, often described as lotus-like (kamalanayana) or deep and expressive, filled with compassion, love, and divine wisdom.
हसितं	ಹಸಿತಂ		hasitam
ಕೃಷ್ಣನ ಸೌಮ್ಯ ಮತ್ತು ಮೋಹಕ ನಗು, ಇದು ಅತಿ ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿದ್ದು, ಹೃದಯಗಳನ್ನು ಕರಗಿಸಲು ಮತ್ತು ಆನಂದವನ್ನು ತರಲು ಸಮರ್ಥವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.		Smile, laughter The gentle and enchanting smile of Krishna, which is said to be immensely captivating, capable of melting hearts and bringing joy.

Sentence - 2¶

———

हृदयं मधुरं गमनं मधुरं मधुराधिपतेरखिलं मधुरम् ॥

———

Meaning¶

ಅವನ ಹೃದಯ ಮಧುರ, ಅವನ ನಡಿಗೆ ಮಧುರ. ಮಾಧುರ್ಯದ ಅಧಿಪತಿಯಾದ ಅವನಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಲ್ಲವೂ ಮಧುರ.

His heart is sweet, His gait is sweet. Everything about the Lord of sweetness is sweet.

Meaning of Words¶

हृदयं	ಹೃದಯಂ		hridayam
ಕೃಷ್ಣನ ಹೃದಯ, ಅವನ ಆಂತರಿಕ ಅಸ್ತಿತ್ವ, ಅವನ ದೈವಿಕ ಭಾವನೆಗಳು, ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಿಗಳ ಮೇಲಿನ ಅಪರಿಮಿತ ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಅನುಕಂಪವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ.		Heart Krishna’s heart, symbolizing His innermost being, His divine emotions, boundless love, and compassion for all beings.
गमनं	ಗಮನಂ		gamanam
ನಡಿಗೆ, ಚಲನೆ ಕೃಷ್ಣನು ಚಲಿಸುವ ಅಥವಾ ನಡೆಯುವ ಸುಂದರ ಮತ್ತು ಮೋಹಕ ವಿಧಾನ, ಇದನ್ನು ಆಕರ್ಷಕ ಮತ್ತು ಮನಮೋಹಕ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.		Gait, movement, walking The graceful and captivating way Krishna moves or walks, often described as enchanting and mesmerizing.
मधुराधिपतेरखिलं	ಮಧುರಾಧಿಪತೇರಖಿಲಂ		madhuradhipaterakhilam
ಮಾಧುರ್ಯದ ಅಧಿಪತಿಯ, ಎಲ್ಲವೂ ಸಂಯುಕ್ತ ಪದ. ‘ಮಧುರಾಧಿಪತೇಃ’ (ಮಾಧುರಾಧಿಪತೇಃ) ಎಂದರೆ ‘ಮಾಧುರ್ಯದ ಅಧಿಪತಿಯ’ ಎಂದು, ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಮಾಧುರ್ಯದ ಸಾಕಾರ ರೂಪ ಮತ್ತು ಮೂಲ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ‘ಅಖಿಲಂ’ (ಅಖಿಲಂ) ಎಂದರೆ ‘ಎಲ್ಲವೂ’ ಅಥವಾ ‘ಸಂಪೂರ್ಣ ಅಸ್ತಿತ್ವ’. ಆದ್ದರಿಂದ, ‘ಮಾಧುರ್ಯದ ಅಧಿಪತಿಗೆ ಸೇರಿದ ಎಲ್ಲವೂ’.		Of the Lord of sweetness, everything A compound word. ‘Madhurādhipateḥ’ (माधुराधिपतेः) means ‘of the Lord of sweetness,’ referring to Krishna, who is the embodiment and source of all sweetness. ‘Akhilam’ (अखिलम्) means ‘everything’ or ‘the entire being.’ So, ‘everything belonging to the Lord of sweetness.’