Arjuna’s Inner Struggle - 01 - 03

The Shloka

———

पश्यैतां पाण्डुपुत्राणामाचार्य महतीं चमूम् ।

व्यूढां द्रुपदपुत्रेण तव शिष्येण धीमता ॥

———

paśhyaitāṁ pāṇḍuputrāṇāmāchārya mahatīṁ chamūm ।

vyūḍhāṁ drupadaputreṇa tava śhiṣhyena dhīmatā ॥

———

Meaning / Summary

हा श्लोक भगवतगीतेच्या सुरुवातीला आहे आणि युद्धाच्या तयारीचे वर्णन करतो. या श्लोकातून धृतराष्ट्राला युद्धाच्या संभाव्य परिणामांची कल्पना येते.

हे आचार्य, पांडुपुत्रांची ही मोठी सेना पहा. ती तुमच्या बुद्धिमान शिष्याने, द्रुपदपुत्राने व्यूहरचना करून उभी केली आहे.

या श्लोकात संजय धृतराष्ट्राला पांडवांच्या सैन्याबद्दल माहिती देत आहे. द्रोणाचार्याला उद्देशून तो म्हणतो की, तुमच्या शिष्याने पांडवांचे सैन्य व्यूहरचनेत उभे केले आहे, ते पहा.

धृतराष्ट्र संजयला विचारतात, ‘संजय, धर्मभूमीत (कुरुक्षेत्रात) जमलेले माझे पुत्र आणि पांडवांनी काय केले?’ या प्रश्नाच्या उत्तरात संजय धृतराष्ट्राला युद्धाच्या तयारीचे वर्णन सांगत आहे. तो म्हणतो, हे आचार्य (द्रोणाचार्य), पाहा, तुमच्या बुद्धिमान शिष्य असलेल्या द्रुपदपुत्र धृष्टद्युम्नाने व्यूहरचना केलेली पांडुपुत्रांची ही मोठी सेना आहे.

This verse is at the beginning of the Bhagavad Gita and describes the preparations for war. Through this verse, Dhritarashtra gets an idea of the potential consequences of the war.

O Teacher, behold this vast army of the sons of Pandu, arrayed in battle formation by your intelligent disciple, the son of Drupada.

In this verse, Sanjaya is informing Dhritarashtra about the Pandava army. Addressing Dronacharya, he says, behold the Pandava army standing in battle formation, arranged by your disciple.

Dhritarashtra asks Sanjaya, ‘Sanjaya, what did my sons and the Pandavas do when they assembled in the sacred land of Kurukshetra?’ In response to this question, Sanjaya is describing the preparations for war to Dhritarashtra. He says, O Teacher (Dronacharya), behold this vast army of the sons of Pandu, arranged in battle formation by your intelligent disciple, Drupada’s son, Dhrishtadyumna.

Sentence - 1

———

पश्यैतां पाण्डुपुत्राणाम् आचार्य

———

Meaning

हे आचार्य, पांडुपुत्रांची ही (सेना) पहा.

O Teacher, behold this (army) of the sons of Pandu.

Meaning of Words

पश्य		pashya
पहा अवलोकन करा, दृष्टी टाका		Behold Look, see, observe.
एताम्		etām
या समोर दिसणारी		This The one that is visible, in front.
पाण्डुपुत्राणाम्		pāṇḍuputrāṇām
पांडुपुत्रांची पांडू राजाचे पुत्र, म्हणजे युधिष्ठिर, भीम, अर्जुन, नकुल आणि सहदेव यांचे.		Of the sons of Pandu Belonging to the sons of King Pandu, namely Yudhishthira, Bhima, Arjuna, Nakula, and Sahadeva.
आचार्य		āchārya
आचार्य गुरु, शिक्षक. येथे द्रोणाचार्य यांना उद्देशून आहे.		Teacher Guru, instructor. Here, referring to Dronacharya.

Sentence - 2

———

म‍हतीं चमूम्

———

Meaning

मोठी सेना.

Vast army.

Meaning of Words

म‍हतीं		mahatīm
मोठी विशाल, प्रचंड		Vast Large, extensive, huge.
चमूम्		chamūm
सेना सैन्य, फौज		Army Troops, armed forces.

Sentence - 3

———

व्यूढां द्रुपदपुत्रेण

———

Meaning

द्रुपदपुत्राने व्यूहरचना केलेली (आहे).

Arranged in battle formation by the son of Drupada.

Meaning of Words

व्यूढां		vyūḍhām
व्यूहरचना केलेली सैन्याची विशिष्ट पद्धतीने मांडणी केलेली		Arranged in battle formation Drawn up in a specific military array.
द्रुपदपुत्रेण		drupadaputreṇa
द्रुपदपुत्राने द्रुपद राजाचा पुत्र, धृष्टद्युम्न.		By the son of Drupada By Dhrishtadyumna, the son of King Drupada.

Sentence - 4

———

तव शिष्येण धीमता ॥

———

Meaning

तुमच्या बुद्धिमान शिष्याने.

By your intelligent disciple.

Meaning of Words

तव		tava
तुमच्या आपल्या		Your Belonging to you.
शिष्येण		śhiṣhyena
शिष्याने विद्यार्थ्याने		By the disciple By the student.
धीमता		dhīmatā
बुद्धिमान हुशार, चतुर		Intelligent Wise, clever, astute.

---